Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου
Η Τέσυ Μπάιλα είναι από τους συγγραφείς που δεν βγάζουν βιβλίο κάθε χρόνο. Έτσι κάθε φορά ο χρόνος που μεσολαβεί για να πάρω στα χέρια μου το καινούργιο δημιούργημα της, με κάνει να αδημονώ και να το περιμένω με μεγάλη λαχτάρα. Είμαι λάτρης της γραφής της και της εξαιρετικής θεματολογίας που κάθε φορά επιλέγει να εντάξει στα κείμενα της,
Τις νύχτες έπαιζε με της σκιές είναι ένα ιστορικό-κοινωνικό μυθιστόρημα με κέντρο τον άνθρωπο και την τέχνη, Με κινητήριο μοχλό τις περιστάσεις, αλλά και τις προσωπικές επιλογές σκιαγραφεί έναν εξαιρετικά ευαίσθητο και εύθραυστο ήρωα που ορίζει την ζωή του και τα βιώματα του μέσα από την τέχνη του, την ζωγραφική. Ο Ανέστης είναι ο κεντρικός πρωταγωνιστής. Δίπλα στον Ανέστη όμως ξεχωριστοί δευτεραγωνιστές σημαδεύουν την ζωή του, σημαντικά και ανεξίτηλα. Δίνουν στην μορφή του την ουσία ενός διδακτικού και ολοκληρωτικού περάσματος σε έναν κόσμο με πολλά ψεγάδια και ελαττώματα. Με πολλά όμως παράλληλα δυνατά και σπουδαία ιδανικά που σκεπάζουν κάθε ίχνος ασχήμιας. Αυτό είναι το μεγαλείο του συγκεκριμένου βιβλίου, Η εναλλαγή ανάμεσα στο άσχημο και το όμορφο, το αληθινό και το ψεύτικο, την ειρήνη και τον πόλεμο. Τον ηρωισμό και την προδοσία, Το πείσμα και την παραίτηση. Στην ουσία καθρεπτίζεται ολόκληρη η ανθρώπινη φύση μέσα από ένα ιδιόμορφο μυθιστόρημα που έχει πολλές προεκτάσεις, αλλά και πολλές ερμηνείες,
Η ιστορία ξεκινάει με μια αύρα μυστηρίου καθώς ένας άντρας επισκέπτεται το πέτρινο ερημωμένο σπίτι στο οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Ανέστης, Με μια εκπληκτικά παραστατική αντανάκλαση φανερώνεται η φθορά του χρόνου πάνω τόσο στα πρόσωπα, όσο και στα αντικείμενα. Ο Χρόνος χάνεται, γίνεται ένας ανάλαφρος ίσκιος και φωτίζει τις περιφερόμενες σκιές εκείνων που έζησαν σε αυτό το πέτρινο σπίτι. Με έναν περίτεχνο λογοτεχνικό λόγο που περικλείει σε μια και μόνο εικόνα ταυτόχρονα την ευτυχία και την δυστυχία, η συγγραφέας μας μεταφέρει στην απόλυτη αλήθεια μιας πραγματικότητας που διχάζεται σε αντιφατικές εκδοχές και εικασίες.
"Στο χέρι της έλαμπε ακόμα το δακτυλίδι του γάμου της, ομολογώντας έναν έρωτα- ή την ανελέητη έλλειψη του -ποιος ξέρει."
"Πάντα με εντυπωσίαζαν τα ντουβάρια στα παλιά σπίτια. Τα συγκεκριμένα θα πρέπει να ξεπερνούσαν σε πάχος τους ογδόντα πόντους. Σχημάτιζαν μεγάλα περβάζια και έκαναν το σπίτι να μοιάζει με απάτητο φρούριο, μπροστά στην θάλασσα. Λες και χρειαζόταν τόσο πάχος για να περιορίσει την ηθική των ενοίκων του- ή μήπως για να φυλακίσει την ψυχή τους;Μέσα στις τεντωμένες αναμνήσεις και τις δυνατές επισκέψεις πίσω στον χρόνο αρχίζουμε να μαθαίνουμε για τις στιγμές της ζωής του Ανέστη. Μέσα από τον άγνωστο αφηγητή αρχίζει να ξετυλίγεται το κουβάρι του βίου ενός ζωγράφου που έμαθε να μιλά με τους καμβάδες του. Τις μπογιές και τα πινέλα του. Γεννήθηκε την ημέρα της μεγάλης Σφαγής του Μεγάλου Κάστρου στις 25 Αυγούστου του 1898. Η μητέρα του Δανάη πέθανε στην γέννα και ο πατέρας του ο Γιώργης. του χρεώνει την ευθύνη για τον θάνατο της γυναίκας του. Με αυτή την σκιά της πατρικής απόρριψης θα ανατραφεί και θα μεγαλώσει, Την ανατροφή του ουσιαστικά την αναλαμβάνει ο παππούς του Λεωνίδας και η θεία του Λουλουδιά. Μαζί του μεγαλώνει σαν αδερφή του και ένα κορίτσι η Μυρσίνη, που σώθηκε την ημέρα της σφαγής απο τον πατέρα του. Η στιβαρή, αγέρωχη και εμβληματική μορφή του παππού Λεωνίδα θα αγκαλιάσει τον μικρό Ανέστη, Στην σοφίτα του Πέτρινου σπιτιού ο παππούς θα τον φέρει σε επαφή με την τέχνη της ξυλουργικής και μέσα από αυτή την τέχνη θα ανακαλύψει την κλίση του και την αγάπη του για τα χρώματα και την ζωγραφική. Από την στιγμή που ανακαλύπτει την αγάπη του για την ζωγραφική έχει σαν σκοπό να μπορέσει να πάει στην Αθήνα και να σπουδάσει την τέχνη του. Κάτι που τελικά θα πραγματοποιήσει με πρώτο βήμα την φυγή του από το πατρικό του σπίτι. Στα δεκαπέντε του, μέσα στην νύχτα, θα φύγει για να κυνηγήσει το όνειρο του, αλλά και να ξεφύγει από την σκιά του πατέρα του.
Στον δρόμο του θα βρεθεί ο Μικέλε, ένας άντρας γεμάτος ζωή και χαρά, Ένας άντρας που θα του σταθεί σαν φίλος, σαν αδερφός σαν το δεύτερο μισό του ίδιου του, του εαυτού. Τα δυο χρόνια που θα ζήσει φιλοξενούμενος στο σπίτι της οικογένειας του Μικέλε, θα τον φέρον αντιμέτωπο με νέα δεδομένα και με ένα μοναδικό καινούργιο συναίσθημα, τον έρωτα. Έχοντας πάντα μαζί του τις σκιές του. Τις σκιές του φόβου, τις σκιές των τύψεων, Τις σκιές μιας παρουσίας που τον δένει με τα δεσμά του έρωτα. Τις σκιές της αγωνίας για το πως συνεχίζουν την δικιά τους ζωή τα αγαπημένα του πρόσωπα. Ο παππούς του Λεωνίδας, η θεία του Λουλουδιά, η σαν αδερφή του Μυρσίνη. Αλλά και η μεγάλη σκιά για την τύχη του πατέρα του, που τον κυκλώνει με μια μεγάλη και σκοτεινή ενοχή.
Όταν τελικά φτάνει στην Αθήνα και μπαίνει στην σχολή καλών τεχνών, το όνειρο του δείχνει να παίρνει ουσιαστικά σάρκα και οστά. Ο Α Παγκόσμιος πόλεμος όμως και ο Εθνικός διχασμός βάζει σε μια εφιαλτική τροχιά το όμορφο παραμύθι του, Το ζοφερό άγγιγμα του πολέμου, θα δοκιμάσει τις αντοχές του, και θα ορίσει τον ουσιαστικό προορισμό του, κάνοντας τον βίαια να υπακούσει σε ένα απροσδόκητο πεπρωμένο.
Μέσα από την συγκλονιστική ζωή του ζωγράφου αποτυπώνονται καταπληκτικά -χωρίς να γίνονται κουραστικές με πολλές λεπτομέρειες- ιστορικές στιγμές που καθόρισαν την ιστορία του τόπου μας, Η τελευταία μεγάλη σφαγή του 1898 των Κρητών απο τους Τούρκους. Η δημιουργία της Κρητικής Πολιτείας, η Επανάσταση στο Θέρισσο το 1905. Η Ένωση της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα. Και τέλος ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Διχασμός, ο πόλεμος των χαρακωμάτων στα πολύπαθα εδάφη της Μακεδονίας.
Ένα ταξίδι δια πυρός και σιδήρου ανάμεσα στην ζωή, στον θάνατο και την Τέχνη. Την νίκη και την ήττα της Ανθρώπινης σάρκας και της Ανθρώπινης ψυχής απέναντι στους φανερούς και κρυφούς πόθους, Στα απροσδόκητα και μη αναστρέψιμα γεγονότα που όρισαν και ορίζουν την ζωή μέσα στην βρώμικη λογική ενός πολέμου.
Άψογη η εναλλαγή των εικόνων στην ειρήνη και στον πόλεμο. Η δυνατή φιλία, ο σιωπηλός έρωτας. Η αποτύπωση της ανθρώπινης υπόστασης μέσα στις ζωγραφιές του Ανέστη. Ο θυμός του, η απελπισία του, άλλα κυρίως η εξιλέωση του απέναντι σε ένα πεπρωμένο που τον έφερε αντιμέτωπο με την φρίκη και την οδυνηρή επιλογή. Η απελευθέρωση του από το βαρύ φορτίο της ανάγκης να ακολουθήσει κάτι βίαια και άμεσα. Η τέχνη του, τον απεγκλωβίζει και τον εξαγνίζει. Του δίνει την διέξοδο που δεν μπορεί να του δώσει κανένα άλλο μέσον επάνω σε αυτόν τον κόσμο. Όσα δεν μπορεί να αρθρώσει σε λέξεις, τα σχηματίζει σε εικόνες.
Ζωγραφίζει για να μην ξεχάσει. Ζωγραφίζει για να δώσει ανάσα και πνοή στις σκιές των φόβων του και των προσδοκιών του. Να δώσει μορφή στην ουσία και τον σκοπό της ανθρώπινης περιπέτειας. Μέσα από τον πόλεμο, τον έρωτα και την γυναίκα διασώζει την μνήμη μιας δυνατής και ισχυρής φιλίας , αλλά κυρίως δυναμιτίζει συθέμελα την ουσία της ίδιας της τέχνης που σκοπός της δεν είναι να δείχνει μόνο τις ομορφιές του κόσμου τον καιρό της ειρήνης, Αλλά κυρίως την φρίκη και την τραγικότητα του πολέμου στις στιγμές του ολέθρου.
Είναι ένα βιβλίο που σε καταπίνει σιγά σιγά και ασυναίσθητα στην σαγήνη των συναισθημάτων του. Που σε καθηλώνει με την δύναμη της εικόνας και του λόγου που καλύπτει αποστομωτικά, απόλυτα και εμφατικά κάθε κενό, Ο λόγος παραστατικός και γλαφυρός. Ρεαλιστικός και απόλυτα ωμός μερικές φορές. Σε προσγειώνει σε μια πραγματικότητα που είναι η αληθινή και πραγματική εικόνα μιας όμορφης ή μιας άσχημης πράξης. Από το φως μπορεί να γεννηθεί το σκοτάδι, αλλά και από το σκοτάδι να ξεπεταχτεί το φως. Οι πράξεις των ηρώων το αποδεικνύουν αυτό με τις μικρές ή μεγάλες πράξεις τους. Με το θετικό ή το αρνητικό πρόσημο των κινήσεων τους, που έχει σαν βάση το φθαρτό και αναλώσιμο σχήμα της ανθρώπινης φύσης. Η Τέσυ Μπάιλα δεν φτιάχνει υπεράνθρωπους ήρωες φτιάχνει τους ήρωες της από χώμα και νερό, ευπρόσβλητους στα πάθη τους αλλά και έτοιμους να αποδεκτούν το μέγεθος της αμαρτίας τους. Επιρρεπείς στα λάθη, αλλά ταυτόχρονα και γενναιόδωροι στην απόδοση των ευθυνών τους.
"Οι άνθρωποι όταν φύγουν αφήνουν το ίχνος τους στην ζωή, για να τους ακολουθήσει όποιος το θελήσει. Και το ίχνος αυτό παίρνει το μπόι της ανθρωπιάς τους."
«Αν θες να ζωγραφίσεις ετούτο τον κόσμο, πρέπει να τον γνωρίσεις. Οι ζωγραφιές σου πρέπει να έχουν αίμα μέσα τους και το αίμα να ρέει καυτό πάνω στα χέρια σου. Αν δεν έχουν όμορφες δεν θα ναι."
"Αν δεν περάσεις από την κόλαση τούτου του κόσμου και δεν αγγίξεις με τα χέρια σου τα καζάνια της, παράδεισο δε φτιάχνεις. Πάει και τέλειωσε. Κι αν θαρρείς ότι τον έφτιαξες, γελασμένος θα είσαι. Μισός θα είναι και δε θα το λογίζεις. Μόνο σαν τον νιώσεις στο δικό σου το πετσί, τότε θα τον ζωγραφίσεις έτσι που να μιλά στον κόσμο»
Το Βιβλίο Κυκλοφορεί από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ και μέχρι στιγμής είναι ότι καλύτερο έχω διαβάσει το 2019 ανάμεσα σε πολλά πολλά βιβλία, Αναζητήστε το για να λυτρωθείτε από τα λάθη και τις σκιές που βρίσκονται σε λανθάνουσα μορφή στην ψυχή όλων μας.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου