ΒΙΒΛΙΩΝ ΕΡΓΑ / VIVLIONERGA

  Γράφει η Γωργία Ρετετάκου  Έχοντας διαβάσει πολλά βιβλία για την Γερμανική κατοχή από Έλληνες συγγραφείς, θεωρώ πως αυτό είναι από τα πιο ιδιαίτερα και τα πιο χαρακτηριστικά βιβλία της εποχής. Έχει μια ιδιαίτερη και χαρακτηριστική διαδρομή πλοκής που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα. Μιας και η πλοκή του έχει μια κεντρική ιστορία, αλλά ταυτόχρονα απλώνει τα πλοκάμια της σε όλες τις μικρές ή πιο μεγάλες ιστορίες της κατοχής. Στο βιβλίο "Για μια χούφτα αλεύρι" ο συγγραφέας αναμειγνύει υπέροχα τα υλικά πραγματικών γεγονότων και μυθοπλασίας και μας παρουσιάζει ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό ντοκιμαντέρ για τα χρόνια της Κατοχής στο νησί της Αίγινας. Και είναι σημαντική η επιλογή του, μιας και η Αίγινα είναι μια από τις περιοχές της χώρας μας που χτυπήθηκαν ανελέητα τα χρόνια της κατοχής. Ταυτόχρονα επιλέγει μέσα απο τους κεντρικούς του ήρωες να φανερώσει όλες τις αντιφατικές και συγκρουόμενες συμπεριφορές στα χρόνια του πολέμου. Και αυτές των κατεχόμενων, αλλά και αυτές των κατακτητών. Κ...

Συγκλονισμένος βαθιά από τη γερμανική κατοχή, ο Bενέζης ασχολείται πια με το ελλαδικό του περιβάλλον. Στην «Έξοδο» ιστορεί όλη τη φρίκη του Eλληνισμού μπροστά στον καινούργιο κατακτητή. Oι Γερμανοί, οι Iταλοί, οι μαυραγορίτες, οι καταδότες, είναι οι νέοι και φοβεροί διώκτες του λαού. Όπως σ’ όλο το έργο του Bενέζη, έτσι κι εδώ, κυριαρχεί η κατανόηση για τον άνθρωπο που ζει μέσα στην εξαθλίωση, διατηρώντας την ελπίδα και την αξιοπρέπειά του. Στο χρονικό αυτό της Κατοχής, ο Βενέζης ακολουθεί ένα κοπάδι κυνηγημένων Ελλήνων που ξεκινά από τη Μακεδονία και τη Θράκη και κατεβαίνει, διασχίζοντας τον κορμό της χώρας, να βρει καταφύγιο στην Αθήνα. Στις φοβερές εικόνες εκείνης της εξόδου συμπλέκεται αδιάκοπα το παρελθόν με το παρόν, καθώς η πορεία ακολουθεί δρόμους συνδεδεμένους με τους ελληνικούς μύθους, με την αρχαία τραγωδία, με την ποίηση και με τη δόξα.

Ένα μυθιστόρημα ποταμός, που ξεκινά να ξετυλίγεται στις αρχές του αιώνα. Οι ήρωες παλεύουν να κερδίσουν τη ζωή. Και, παρά τις αντιξοότητες, μοιάζει να τα καταφέρνουν. Ώσπου θα ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και τότε τα πάντα θα χαθούν. Οικογένειες ξεκληρίζονται. Σύζυγοι, πατεράδες κι αδέρφια εξαφανίζονται... Με το τέλος της Κατοχής κάποιοι θα προσπαθήσουν να ανεβούν ξανά στην κορυφή. Κάποιοι θα τα καταφέρουν, κάποιοι πάλι όχι... Και, μέσα σε αυτή τη δίνη, ο έρωτας που θα εμφανιστεί απρόσμενα θα αλλάξει την πορεία της ζωής των ηρώων, σφραγίζοντας μοιραία το πεπρωμένο τους. Η αγάπη ριζώνει στις καρδιές των πρωταγωνιστών, η μοίρα, όμως, άλλα είχε γράψει στα κατάστιχά της για κείνους, κι αυτοί, αγνοώντας τα όσα τους επιφυλάσσει η ζωή, παραδίδονται αμέριμνοι στα πάθη τους. Μίση, έρωτες, συγκρούσεις, λάθη. Και ένα μεγάλο μυστικό, που θα αποκαλυφθεί απειλώντας να οδηγήσει τους ήρωες στην άβυσσο...

Όλοι έχουμε μάθει πως στις κορυφαίες ώρες του κινδύνου, όταν η ζωή παίζει με το θάνατο, το ένστικτο για την αυτοσυντήρηση είναι η πιο αυτοματική λειτουργία του ανθρώπου. Αλλού η δύναμή του τα παρασέρνει όλα για να μείνει αυτή μόνη κυρίαρχη, αλλού χτυπιέται πάνω σε ότι λέμε κόσμο ηθικό, αντιμετριέται μαζί του, και τότε το πανίσχυρο ένστικτο υποχωρεί, λουφάζει το ζώο, για να μείνει λάμποντας στο χώρο της αρετής ο Άνθρωπος. Όμως ανάμεσα σ' αυτές τις δυο ακραίες καταστάσεις υπάρχει μια σχεδόν ανεξάντλητη ποικιλία τόνου, ανάλογα με το βαθμό που το κάθε άτομο πέφτει ή εξυψώνεται. Αυτή η ποικιλία των διαβαθμίσεων εξηγεί γιατί, περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή του βίου, οι άνθρωποι στην ώρα του κινδύνου είναι πιο μόνοι, επειδή περισσότερο από κάθε άλλη ώρα αισθάνονται τον πλαϊνό τους να είναι ένας κόσμος ξένος, άγνωστος και σκοτεινός. Αυτό εξηγεί γιατί την ώρα του κίνδυνου ο πίνακας που παρουσιάζουν οι άνθρωποι είναι η πιο θαυμαστή και αναντικατάστατη σύνθεση ζωής

Η ζωή μιας κρητικής οικογένειας από την αρχή μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα. Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, μια επική ιστορία, που παρουσιάζει τους θριάμβους και τις τραγωδίες μιας κρητικής οικογένειας από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα ως τις μέρες μας. Μια ιστορία που ξετυλίγεται με φόντο τη σκιά του σκοτεινού νησιού της Σπιναλόγκας... Άννα, μια γυναίκα που η ζωή δεν της άφησε επιλογές: ο πόλεμος, η αρρώστια που οδηγούσε στη Σπιναλόγκα, οι άτολμες αποφάσεις άλλων, την ανάγκασαν να γίνει σκληρή, όπως ήταν και η ίδια η ζωή. Μέχρι τη στιγμή που οι Γερμανοί εισβάλλουν στο νησί και οι Ιταλοί επιφορτίζονται με τον αποκλεισμό της Σπιναλόγκας. Αφοσιωμένη στην προσπάθεια να προστατεύσει τα παιδιά που αγαπάει σαν δικά της από τις ολέθριες παρορμήσεις τους –την ξεροκέφαλη Μαρίζα από τα επικίνδυνα πάρε δώσε με τους Ιταλούς στρατιώτες, τον άγουρο Γιάννη από τη ζωή του κυνηγημένου στα βουνά–, η Άννα εμπλέκεται άθελά της στην Αντίσταση. Και πρέπει να επιστρατεύσει όλη της την επινοητικότητα γι...

Με τίτλο «Μικρός Ήρωας» ο Στέλιος Ανεμοδουράς εκδίδει το πρώτο τεύχος το 1952 σε ηλικία 35 ετών. Η θρυλική παρέα των Μικρών Ηρώων γίνεται αγαπημένο ανάγνωσμα της νεολαίας δύο δεκαετιών, του ’50 και του ’60. Tο θρυλικό Παιδί-Φάντασμα – ο Mικρός Ήρωας Γιώργος Θαλάσσης – και οι βασικοί σύντροφοί του στις περιπέτειες, η γλυκιά Kατερίνα και ο διαρκώς αβυσσαλέα πεινασμένος Σπίθας. Ένα τρίπτυχο-φωτιά που γαλούχησε γενιές και γενιές, δρώντας μέσα από τις σελίδες του μακροβιότερου ελληνικού παιδικού περιοδικού. Xρόνος δράσης, η γερμανική Kατοχή. Kυκλοφορούσε σε εβδομαδιαία βάση, σε δύο εκδόσεις. H μία κανονική και η άλλη εικονογραφημένη. H πρώτη ήταν και η πιο επιτυχημένη και μακροβιότερη. Tα επεισόδια δεν ήταν αυτοτελή, η δράση κορυφωνόταν προς το τέλος, και καθώς μέσα σ’ ένα κρεσέντο αγωνίας κάποιος θανάσιμος κίνδυνος απειλούσε τους ήρωες, συνεχιζόταν στο επόμενο τεύχος. Kατά καιρούς, στη συντροφιά των τριών ηρώων προστίθεντο και κάποιοι άλλοι «περαστικοί» ήρωες, που η «ζωή» τους κρατούσε...

27 Οκτωβρίου 1940: θα τη θυμάται αυτή τη μέρα ο Πέτρος που πέθανε το τριζόνι του. Θα τη θυμάται γιατί την επομένη ακούει τη φωνή της μητέρας του να του λέει: «Σήκω…, έγινε πόλεμος. Δεν ακούς τις σειρήνες;» Όταν ο πόλεμος έφτασε στο κατώφλι της Ελλάδας, ο Πέτρος ήταν εννιά χρονών, είχε μια χελώνα για κατοικίδιο, αγαπούσε με πάθος τις αμερικάνικες ταινίες και γνώριζε τον πόλεμο μόνο μέσα από τα βιβλία του. Τώρα όμως τον βιώνει κάθε μέρα, μαζί με τους γονείς του, τον παππού του και τη μεγαλύτερη αδελφή του, την Αντιγόνη, αρχίζοντας έναν μεγάλο περίπατο, μια βόλτα στην Αθήνα της Κατοχής, στα δύσκολα εκείνα χρόνια της πείνας, των συσσιτίων, του φόβου, των διωγμών, με την ελπίδα να σιγοκαίει κάπου στο βάθος. Με οδηγό τους αγαπημένους του ήρωες από την ελληνική ιστορία και την εφηβεία προ των πυλών ο Πέτρος, με την αδελφή του και τους φίλους τους, δε διστάζει να πάρει μέρος στην Αντίσταση, σαμποτάροντας γερμανικά οχήματα, γράφοντας συνθήματα «ΠΕΙΝΑΜΕ! ΔΩΣΤΕ ΜΑΣ ΝΑ ΦΑΜΕ» στους τοίχους και ...

Η Ελλάδα μετά το θρίαμβο του Σαράντα, στην Κατοχή. Μια σκοτεινή εποχή για την ελληνική ιστορία. Μια τυραννική ζωή για τους Έλληνες που δέχτηκαν άδικα να ζήσουν κατά τις προσταγές του κατακτητή. Ο καθένας πασχίζει να βρει έναν τρόπο να επιβιώσει. Θα καταφύγει σε όλα τα μέσα, αλλά δε θα ξεχάσει ποτέ την ελευθερία του. Θα συνεχίσει να πολεμάει γι' αυτήν. Και μέσα σ' αυτή τη φρίκη τα παιδιά. Η Ζωή, η ηρωίδα άγνωστη, γνωστή από το βιβλίο αυτό, θα προσπαθήσει να καταλάβει. Θα μεγαλώσει στη φρίκη της πείνας, θα ελπίσει όταν οι μεγάλοι θα πάρουν τα όπλα να αποτινάξουν το ζυγό, θα κλάψει, θα θελήσει - παιδί δεν ήταν; - να χαρεί. Γύρω της, ένας κόσμος παράξενος, σκληρός, ανάλγητος, που τρέχει να γλιτώσει, που τρέχει να βρει ένα κομμάτι ψωμί, κι αυτό συχνά μόνο στα σκουπίδια, οι εκτελέσεις, η αισιοδοξία πως όλα θα τελειώσουν. Τα μάτια της θα δουν πολλά. Θα ακούσει περισσότερα. Θα υποφέρει. Θα γνωρίσει την ελπίδα. Θα ζήσει μ' αυτήν ώσπου να έρθει το τέλος του Κακού. Και ήρθε. Και έ...

«Η πρώτη κραυγή του ανθρώπου είναι κλάµα. Από κει και πέρα οι άνθρωποι ή παραµένουν άνθρωποι και κλαίνε ή γίνονται τέρατα και κάνουν τους άλλους να κλαίνε». Δύο στενοί φίλοι, ο Ευγένης Βενετός και ο Άρης Βεργωλής, µοιράζονται τη φτώχεια και την απελπισία και φουντώνουν από αγανάκτηση για την αδικία που κυβερνάει αυτό τον κόσµο, προσπαθώντας να την εξηγήσουν ο καθένας απ’ τη µεριά του. Κάποτε θα συναντήσουν τυχαία –ή µήπως όχι;– τον γερο-Ραµατά. Αυτός, στον παλιό καφενέ του, θα γίνει ο πατέρας τους, συντροφεύοντάς τους καθώς θα έρχονται αντιµέτωποι µε τις επιλογές τους. Ώσπου µια µέρα θα πέσει στα χέρια τους το βιβλίο της Φούγιας, Για λίγο ουρανό, που χωρίς να το περιµένουν θ’ αλλάξει τελικά τη ζωή τους. Πρόσωπα που θα τα φέρει κοντά η τύχη, ίσως και το πεπρωµένο, τα οποία ανακαλύπτουν πως τελικά «οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος»... «Νύσταξα να σε καρτερώ, έρωτα, και να λειώνω µπρος στο βιβλίο της ζωής σκυµµένος µια ζωή! Μα αν ήτανε να ερχόσουνα για ένα, έστω, πρωί, χίλια θε να ...

Όταν ο πόνος από την βίαιη απώλεια ενός παλικαριού μεταπλάθεται σε τέχνη, στο οικογενειακό εικονοστάσι παίρνουν θέση και "οι δικοί μας άγιοι, οι δικοί μας άγγελοι" κι απέναντι στον ίδιο τοίχο παλαιές προγονικές φωτογραφίες φέρνουν στη μνήμη τις σημαντικότερες στιγμές από τις ιστορίες και τα πάθη του ελληνικού λαού, στον πόλεμο του 1940, στην κατοχή, στο αντάρτικο, στα πέτρινα χρόνια του εμφυλίου, στη χούντα αργότερα…Μια συγκλονιστική εξομολόγηση - αφήγηση, που στον καθένα έχει κάτι το πολύ θερμό ν' αφήσει στην ψυχή ως επίγευση ανάγνωσης. Ένα μεγάλο κομμάτι της Ελληνικής Ιστορίας απο τον Ελληνοιταλικό πόλεμο, την Γερμανική κατοχή τον εμφύλιο και την μαζική μετανάστευση στο εξωτερικό, δοσμένο με τρόπο μαγικό και ιστορικά τεκμηριωμένο. Χωρίς φιοριτούρες και χωρίς περιττές λεπτομέρειες. Με γλώσσα απλή και καθημερινή που σε κάποια σημεία η αμεσότητα της και η ειλικρίνεια της σπάει κόκκαλα, ζούμε μέσα απο τα βιώματα των ηρώων όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν δύο ολόκληρες γε...

Κάποτε ήταν ένα κορίτσι που είχε ακούσει τα αγάλματα να τραγουδάνε, είχε χορέψει μαζί τους στο φως του φεγγαριού, τα είχε δει να δακρύζουν. Επειδή τα αγάλματα τις νύχτες ζωντανεύουν. Η Αγγελίνα το ήξερε καλά αυτό αφού μεγάλωσε μέσα στο μουσείο σχεδόν. Άλλωστε, το ότι είχε ένα ολόκληρο κι ένα μισό, «καταραμένο» χέρι την έκανε να τους μοιάζει ακόμα περισσότερο. Με εξαίρεση τον Τίκο, τον μόνο σάρκινο φίλο της, τα αγάλματα ήταν οι καλύτεροί της φίλοι. Όταν ο Μουσολίνι κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα, ο φόβος ότι θα επικρατήσει το σκοτάδι του ναζισμού έγινε ακόμα ισχυρότερος. Κι όσοι σχετίζονταν με το Μουσείο, από τους αρχαιολόγους μέχρι τους απλούς εργάτες, όλοι μοιράζονταν μια κοινή αγωνία∙ όλοι προστάτευαν το ίδιο μυστικό που έμοιαζε να συνοψίζεται σε μία και μόνο φράση: «Να προλάβουμε…». Η Αγγελίνα θα θελήσει να μάθει εκείνο το μυστικό και θα βοηθήσει τον Τίκο να κρύψει το δικό του. Μια βαθιά ανθρώπινη κι αντιπολεμική ιστορία για τη φιλία, την ενηλικίωση, την αναζήτηση ταυτότητας και ...

1941-1944. Βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη από το Στρυμώνα μέχρι τον Έβρο. Οι Έλληνες υπομένουν πείνα, βασανιστήρια, ξυλοδαρμούς και προπαγάνδα για τη Μεγάλη Βουλγαρία του Αιγαίου... Τα γεγονότα και οι σφαγές του άμαχου πληθυσμού στις 29 Σεπτεμβρίου του 1941 στη Δράμα και τα περίχωρά της, το Δοξάτο καθώς και στο Νέο Σκοπό Σερρών. Η ομηρία όλων των παλικαριών από τις κατεχόμενες περιοχές, για να μην υπάρξει αντίσταση κατά των κατοχικών δυνάμεων και η κατάταξή τους στα τάγματα εργασίας του Βουλγαρικού στρατού - στα ΝΤΟΥΡΝΤΟΥΒΑΚΙΑ -.Η καταναγκαστική εργασία μεσ' το λιοπύρι, στα βουνά και στους κάμπους της Βουλγαρίας για να περάσουν δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές, με πενήντα δράμια νερό κάθε δυο ώρες, με ελάχιστο κακοφτιαγμένο φαγητό και άγριους ξυλοδαρμούς. Όλα αυτά βέβαια μπορούσαν να τα γλιτώσουν, έφτανε να απαρνιόνταν την Ελληνική τους υπηκοότητα και να γραφόταν Βούλγαροι… Η ζωή στο χωριό για το Στέργιο Αλεξανδρή, λοχία στους Παληουριώνες, ένα από τα οχ...