Η Κριτική μου "Πικρό Γάλα" Μένιος Σακελλαρόπουλος - Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου

Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου

Οι αληθινές ιστορίες πάντα συναρπάζουν, πάντα προκαλούν και πάντα διεγείρουν τα πιο ισχυρά και δυνατά συναισθήματα γιατί πατάνε σε πραγματικές στιγμές και χειροπιαστούς ήρωες που βαδίζουν στα όρια της αλήθειας που τους διαγράφει η ίδια η ζωή και οι ίδιες οι πράξεις τους.

Σε μια αληθινή ιστορία είναι βασισμένο το μυθιστόρημα του Μένιου Σακελλαρόπουλου "Πικρό Γάλα " που συναρπάζει και καθηλώνει μοναδικά τον αναγνώστη στο πέρασμα της κάθε λέξης, της κάθε φράσης και της κάθε σελίδας του.

Ο Φώτης ψάχνοντας τα ίχνη του παιδικού του φίλου Διονύση, με τον οποίο μεγάλωσαν μαζί στο ορφανοτροφείο του Ζηρού Φιλιππιάδος δίνει το έναυσμα για την καταιγιστική εξιστόρηση γεγονότων που έγιναν σε ένα παρελθόν σκληρό, βάναυσο χωρίς πολλά περιθώρια αντίδρασης. Σε μια εποχή που η πατρίδα μας βίωσε τις σκληρότερες στιγμές της ιστορίας της. Σε φτώχεια, σε ανθρώπινες απώλειες και σε αμφιλεγόμενες και αμφιταλαντευόμενες ιδέες. Σε έναν ατελείωτο αγώνα διχασμού περιθωριοποίησης και στιγματοποίησης ακόμα και της σκέψης. Σε αυτή την εποχή με αυτά τα στενά περιθώρια η μητέρα και η γιαγιά του Φώτη και του Σπύρου αναγκάζονται να πάρουν αποφάσεις σκληρές που δοκιμάζουν τα όρια από την μια της μητρότητας και από την άλλη της παιδικής ψυχής. Και τα δυο συναισθήματα καθοριστικά για την ψυχολογία των ηρώων, για την πορεία της ζωής τους και τα σημάδια της ψυχής τους που χαράζονται βαθιά μόνιμα και ανεξίτηλα. Από την μια η απόφαση της οικογένειας μητέρας και γιαγιάς να στείλουν σαν λύση ανάγκης τα παιδιά τους σε ορφανοτροφείο. Και από την άλλη η αναγκαστική αποδοχή των παιδιών που αντιστοιχεί σε ξεριζωμό και απόρριψη. Σε μια μόνιμη ελπίδα επανασύνδεσης με την οικογένεια. Σε μια μόνιμη κόντρα με αντικρουόμενα συναισθήματα.

Τα ορφανοτροφεία που καταλήγουν τα δυο αδέρφια είναι ορφανοτροφεία-παιδουπόλεις, που είχε δημιουργήσει η Φρειδερίκη σε όλη την Ελλάδα. 30.000 περίπου παιδιά διαβάζω συγκλονισμένη ψάχνοντας πληροφορίες περισσότερες σε άρθρα φιλοξενήθηκαν στα 53 αντίστοιχα ιδρύματα των οργανωμένων παιδουπόλεων. Σημειώνω λοιπόν ανάμεσα στα πολλά που με συγκίνησαν σε αυτό το βιβλίο αυτό το ιστορικό γεγονός που σημάδεψε δισήμαντα την πατρίδα μας και δεν έχει αναφερθεί εκτενώς στην Λογοτεχνία. Οι παιδουπόλεις της Φρειδερίκης σημάδεψαν άλλους θετικά και άλλους αρνητικά είτε πολιτικά είτε ηθικά είτε συναισθηματικά. Είτε ευρύτερα αποδεκτά είτε πεισματικά αντιδραστικά όπως τον βασικό ήρωα της ιστορίας μας. Τον Φώτη. Το αγρίμι της Ηπείρου, που ελάχιστα άλλαξε, ελάχιστα προσαρμόστηκε και ελάχιστα φυλακίστηκε. Ζώντας στο περιθώριο των εντολών και των συμβιβασμών χαράζει τον δικό του μοναδικό δρόμο, κόντρα στις συνθήκες και κόντρα στην συνέπεια των άλλων παρά μόνο συμβαδίζοντας με τις δικές του αξίες και αρχές.

Παρακολουθήστε και δείτε την συνέπεια της ζωής του και της αξιοπρέπειας του. Θαυμάστε την δύναμη της τραυματισμένης ψυχής του καθώς μεγαλώνει, ωριμάζει και συνειδητοποιεί τις αλήθειες και τα ψέματα του βίου του.

Το βιβλίο είναι ένας ύμνος στην ανθρώπινη ελευθερία. Στην ελευθερία της ψυχής και του πνεύματος. Στην δύναμη της Ψυχής της επιμονής και της υπομονής, Στον ασυμβίβαστο χαρακτήρα απέναντι στην αδικία. Στην ρετσινιά και στις ταμπέλες του απροσάρμοστου. Στο παράπονο και στον κρυφό καημό. Ο κεντρικός ήρωας είναι ρημαγμένος αλλά περήφανος. Φτωχός στην τσέπη αλλά πλούσιος σε συναισθήματα και αξίες. Σκληρός αληθινός και πεισματάρης. Ένα ακατέργαστο διαμάντι που εξυψώνει την αξία της φιλίας στον υπέρτατο βαθμό. Το ανίκητο πνεύμα του. η σταθερότητα και η εντιμότητα του μέσα στο ασφυκτικό περιβάλλον των ιδρυμάτων. Η ανυπότακτη σκέψη του, η αυθόρμητη και γενναία στάση του στο κάθε τι. Ένα σύνολο πράξεων που αναγκάζει τον αναγνώστη να σκύψει ευλαβικά στο μεγαλείο της δύναμης μιας ισχυρής προσωπικότητας. Ο Φώτης παλεύει με τους εφιάλτες του. Πολεμάει το συναίσθημα της απόρριψης του. Παλεύει για την επιβίωση του, πατώντας στους δικούς του ασυμβίβαστους κανόνες, φτιάχνοντας έναν δικό του ξεχωριστό κόσμο που δεν χωράει σε κανένα καλούπι. Πέφτει αλλά σηκώνεται. Ξαναπέφτει, αλλά και πάλι την κάθε δυσάρεστη συγκυρία του την μετατρέπει σε ένα βήμα προς ένα μέλλον που θα το φτιάξει ο ίδιος με τους δικούς του κανόνες.

Ο Συγγραφέας κάνει καταπληκτική διαχείριση της ψυχοσύνθεσης όλων των ηρώων. Εστιάζοντας περισσότερο όμως στον Φώτη και στην μητέρα του. Σε αυτά τα δυο πρόσωπα που ταυτόχρονα τα ενώνει η μεγάλη αγάπη αλλά και ένα μεγάλο κενό. Η απόσταση που δημιουργεί αναπόφευκτα η απόφαση του εγκλεισμού στο ορφανοτροφείο. Η μητέρα μοιάζει αποστασιοποιημένη και ανίκανη να αλλάξει την μοίρα των παιδιών της. Η Θλίψη της, η απελπισία της και το αδιέξοδο της φανερώνεται με έναν έντονο τρόπο που δίνει ένα εξαιρετικό φως στην δραματική απόφαση αλλά και στην μετέπειτα πορεία των συναισθημάτων που δημιουργείται στην αναγκαστικά χωρισμένη οικογένεια. Ο Φώτης από την άλλη σε μια ηλικία που δεν τον βοηθά να αποδεκτεί συνειδητά την απόφαση του εγκλεισμού του, διαμορφώνει έναν χαρακτήρα ατίθασο και αντιδραστικό. Έναν χαρακτήρα που τον δυναμώνει αλλά και τον πληγώνει ταυτόχρονα. Και εδώ είναι η δύναμη του συγγραφέα που διαχειρίζεται υπέροχα όλο αυτό το συναισθηματικό φορτίο του Φώτη. Τονίζοντας όλα τα σημεία της ψυχολογίας του. Όλες τις εικόνες και τους κρυφούς συλλογισμούς του, που περιέχουν όλο το βάρος της εγκατάλειψης, της έλλειψης της οικογενειακής θαλπωρής. Της μητρικής αγάπης που την αμφισβητεί, την αναιρεί και την επαναπροσδιορίζει συνέχεια μέσα στο μυαλό και στην καρδιά του. 

Θα λατρέψετε το παιδάκι με τα κοντά παντελόνια. Το αγόρι των ορφανοτροφείων. Εκείνον τον πονεμένο πιτσιρικά που πάντα έψαχνε να το σκάσει. 

Η Χαμένη παιδικότητα. Ο καταπιεσμένος αυθορμητισμός μέσα σε λέξεις τυπικές δήθεν ευγενικές και δήθεν καθώς πρέπει. Μπορείς να βάλεις όρια στην παιδική φαντασία και στην παιδική ανεμελιά; Μπορείς να θέσεις κανόνες στην παιδική ευαισθησία; Πόσο επηρεάζει συνολικά ο τρόπος της μεθόδευσης και του περιορισμού της παιδικής αθωότητας;  Περιγραφές γεμάτες συναίσθημα, Φράσεις ωμές που αποτυπώνουν το κλίμα της ανισότητας, της φτώχειας, της αδικίας. Η Ρετσινιά κολλημένη στο πετσί. Τα αγκάθια που τρυπάνε σώμα και ψυχή. Η επιβίωση που γίνεται η μοναδική σκέψη και επιλογή. Ορατά και σκληρά διλήμματα που ουσιαστικά είναι μονόδρομος. Ο αναγνώστης βλέπει τον χρόνο να κυλά μέσα από την λιτή αναφορά σημαντικών ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν και άλλαξαν την χώρα. Μαζί με την ιστορία αλλάζει και η ζωή και η ψυχολογία των ηρώων φτάνοντας στο απόγειο της εξέλιξης τους.

Η ανθρώπινη διάσταση ισορροπεί περίτεχνα στο Κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής, κρατώντας δίκαιες αποστάσεις και αντικειμενικά όρια μπροστά στην αμφιλεγόμενη αλήθεια ορισμένων ιστορικών γεγονότων. Σε μια Κοινωνία που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της μετά από έναν καταστροφικό πόλεμο και τον εμφύλιο, που έφερε οικονομικές και ηθικές αλλαγές. Διχασμό και πολιτικές διώξεις. Ξεκλήρισμα οικογενειών. Νικητές και ηττημένους μέσα στην ίδια πατρίδα. Σε μια τέτοια λεπτή γραμμή ο συγγραφέας καταφέρνει να ενώσει σαν μια δύναμη την ουσία της κάθε πράξης και του κάθε θεσμού. Για μένα συγκλονιστικός ο τρόπος που ενώνει και διαχωρίζει την θέση του στον βασικό σχεδιασμό και σκοπό των παιδουπόλεων. Σχέδιο βοήθειας ή σχέδιο αποκοπής των παιδιών από τις οικογένειες τους; Ένα σχέδιο ανθρωπιάς ή ένα σχέδιο πολιτικής καθοδήγησης; Παιδομάζωμα ή διάσωση; Ένα διαρκές δίλημμα που αναγκάζει τον αναγνώστη να βιώσει την εύθραυστη ισορροπία της εποχής που βράζει πολιτικά και ηθικά.  

Με σωστές και μετρημένες λέξεις, Με μονολεκτικές φράσεις και με ουσιώδης εικόνες μετακινεί τα γεγονότα στα συναισθήματα που γεννάει το κάθε αναπότρεπτο γεγονός στην ψυχή των ηρώων.  Στην απελπισία του Φώτη. Στην οδύνη της μητέρας του. Στην βουβή αποδοχή του Σπύρου και στην κρυμμένη ενοχή της γιαγιάς τους που δένει τις στιγμές των μεγάλων αποφάσεων.

Μια αληθινή ιστορία δοσμένη με τόσο πάθος και ρεαλισμό που μετατρέπει την κάθε εικόνα σε συναίσθημα. Και το κάθε συναίσθημα σε εικόνα. Αποχωρισμός,  εγκατάλειψη, προδοσία. Ανάγκη, ενοχή, τιμωρία. Θυμός, επιφυλακτικότητα, απώλεια κάθε εμπιστοσύνης. Αλλά συνάμα το δέσιμο μιας ισχυρής φιλίας που ζει, αναπνέει, χάνεται. Αλλα χρόνια μετά είναι έτοιμη να ενώσει ξανά τα κομμάτια και τα σημάδια τα ξεχασμένα και αλησμόνητα μιας ολόκληρης ζωής. 

Ένα συγκλονιστικό βιβλίο. Ένα καταπληκτικό ταξίδι στην καρδιά και στην ψυχή ενός ήρωα αληθινού και όχι χάρτινου που αξίζει πραγματικά να ακουμπήσουμε για να αισθανθούμε τα σημάδια και να αισθανθούμε την σημαντικότητα του να είναι κανείς αυθεντικός.

Το Βιβλίο Κυκλοφορεί από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Απαντήστε εάν θέλετε στο εξειδικευμένο ερωτηματολόγιο μας για το ΠΙΚΡΟ ΓΑΛΑ