Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου
Στην Ελληνική Λογοτεχνία έχουμε διαβάσει πολλές μα πολλές ιστορίες για την Κρήτη που εστιάζουν στον άγραφο νόμο της Βεντέτας, της αντεκδίκησης και της αυτοδικίας, Η Μαρία Πρινάρη Καρκαβατσάκη θέλησε να μας παρουσιάσει μια άλλη οπτική και μια άλλη προέκταση αυτής της πραγματικότητας. Το έθιμο του Σασμού και της διαμεσολάβησης που αποτελεί ακόμα και σήμερα ένα έθιμο όχι ευρέως γνωστό. Ένα έθιμο υπαρκτό μεν αλλά δεμένο με έναν άγραφο νόμο σιωπής και διακριτικότητας για να διατηρηθούν οι λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα και τις οικογένειες τους.Με έναν τρόπο λοιπόν διακριτό και εξαιρετικό η συγγραφέας εστιάζει επάνω σε όλα εκείνα τα σημεία που αναγκάζουν τους ήρωες να έρθουν αντιμέτωποι με τις αρχές τους αλλά και με τα συνακόλουθα του συμβιβασμού τους. Από την μια πλευρά της ζυγαριάς μπαίνει η επικείμενη βεντέτα και από την άλλη οι όροι που θέτονται από το μεσίτη ο οποίος θα κλιθεί να δώσει την σωτήρια λύση για να κατευνάσουν τα πνεύματα. Όροι ρητοί και απαράβατοι προκειμένου να δοθεί η διέξοδος που θα αποκλείσει την αιματοχυσία και θα περιορίσει το κακό. Πόσο διατεθειμένα όμως είναι τα μέλη του διακανονισμού να τιμήσουν τους όρους του Σασμού. Και πιο τίμημα θα πληρώσουν;
Το πρώτο κομμάτι που μου έκανε εντύπωση είναι η διαχείριση της πλοκής. Η Συγγραφέας δεν εστιάζει στην βεντέτα, αλλά στην λύση της. Δεν εστιάζει στην βια αλλά σε όλον εκείνον τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων που βάλλεται από τον συμβιβασμό των συναισθημάτων και την οριοθέτηση των πράξεων τους που κινούνται επάνω σε συγκεκριμένους κανόνες και στενά περιορισμένες επιλογές. Που βρίσκει όμως την χαραμάδα της Ελπίδας της αγάπης και του Έρωτα. Αλλά και τον δρόμο του πείσματος και της εμμονικής πίστης σε έναν θυμό που μένει άσβεστος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Γιατί ο όρκος τιμής απέναντι σε έναν συμβιβασμό είναι μια καταπιεστική κατάσταση η οποία πάλλεται διαρκώς μέσα στην ψυχή των ηρώων. Γιατί πέρα από αυτούς που έχουν άμεση σχέση σε μια βεντέτα και την διεκπεραίωση της, υπάρχουν τα έμμεσα θύματα και οι παράπλευρες απώλειες μιας αναγκαστικής αποδοχής.
"Στην ζωή άλλοι κάνουν αυτό που θέλουν, και άλλοι αυτό που πρέπει."
Βρισκόμαστε το 1924 σε ένα χωριό της Κρήτης. Ο Σήφης έχοντας αποδεχτεί τους όρους του Σασμού αναγκάζεται να ξεριζωθεί από τον τόπο που γεννήθηκε. Ψάχνει καινούργιο τόπο για να εγκατασταθεί και να συνεχίσει την ζωή του από την αρχή. Προσπαθώντας ταυτόχρονα να συνδυάσει το συμβατό με το ανεκπλήρωτο. Ένας χαμένος για πάντα έρωτας. Μια καινούργια γνωριμία που θα δεθεί με αγάπη διαφορετική, αλλά εξίσου δυνατή. Σκιές που θα παιδεύουν πάντα. Μέσα από μια καταιγιστική ιστορία γεμάτη με ανατροπές και σωστά εστιασμένα συναισθήματα, παρακολουθούμε δια μέσου ιστορικών και Κοινωνικών γεγονότων τις αλλαγές στις ζωές των ηρώων αλλά και εκείνα τα σημεία που δεν αλλάζουν με τίποτα. Αποτελούν ένα είδος άγραφου νόμου που δεν αλλάζει και δεν μετακινείται. Γιατί η Κρήτη είναι ένας τόπος με τις δικές του αρχές, με τις δικές του αξίες, με τους δικούς του απαράβατους νόμους.
Μέσα από τον Σήφη, την Κατερίνα, την Αφροδίτη, τον Ανδρέα, τον Απόστολο, τον Μανούσο, την Ανέζα ακολουθούμαι την ζωή τριών γενεών που θα καθοριστούν από άτυπες βεντέτες. Απο εκτοπισμούς ή αναγκαστικά συγγενέματα. Όλοι πληρώνουν ένα τίμημα που εγκλωβίζει τις ζωές τους σε ένα άδικο και βίαιο σκηνικό. Όνειρα που θυσιάζονται. Ελπίδες που σβήνουν στο Αντέτι του τόπου τους. Άμεσα και έμμεσα θύματα μιας στιγμιαίας απερισκεψίας ακόμα και ενός δίκαιου ξεσπάσματος. Θύματα που γίνονται έρμαια των αναγκαστικών συμβιβασμών. Και θύματα που δεν ξεχνούν, που εμμένουν πεισματικά στο ισχυρό Γινάτι τους. Φωνές απόγνωσης, φωνές αποδοχής, αλλά και φωνές που αντιστέκονται στον άγραφο νόμο πληρώνοντας πάντα το αντίστοιχο τίμημα. Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων λοιπόν ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη σε όλο το μήκος και το πλάτος των επιλογών τους κάτω από ένα συγκεκριμένο σκεπτικό.
Το βιβλίο δεν εστιάζει σε αιματοχυσίες. Δεν εστιάζει στις ανθρώπινες απώλειες μιας βεντέτας, αλλά στις απώλειες που βιώνουν οι ήρωες στο ψυχολογικό κομμάτι τους και στην αντοχή της υπερηφάνειας τους που δεν αλλοιώνεται, αλλά επαναπροσδιορίζεται. Σε αυτό το βιβλίο έπιασα τον εαυτό μου να ζυγίζει το μέγεθος της αλήθειας και της τραγικότητας του κάθε ήρωα για να νιώσω το μέγεθος της θυσίας που επέλεξε ο καθένας για τον εαυτό του. Ο Αποστόλης και η Ανέζα για μένα ήταν οι πιο τραγικοί ήρωες έστω και αν ο τρόπος που αντέδρασαν απέναντι στο Αντέτι ήταν εκ διαμέτρου αντίθετος. Η Συγχώρεση και το Πείσμα μπαίνουν σε μια ιδιαίτερη προβολή με εκπροσώπους αυτούς τους δυο ήρωες. Για αυτό και η εξέλιξη της νοερής αυτής κόντρας είναι συμβατή με τον τρόπο που έζησαν και πορεύτηκαν αυτοί οι δυο άνθρωποι.
Πολύ όμορφος ο τρόπος που αναδεικνύεται η θέση του άντρα και η θέση της γυναίκας τόσο μέσα στην εποχή όσο και μέσα στον τόπο και τις ειδικές συνθήκες που επιβάλουν τα έθιμα. Ο τρόπος αντίδρασης η αποδοχή ή η επανάσταση σε μια αναπόφευκτη κόντρα ανάμεσα στο επιτρεπτό και στο επιθυμητό. Αντίστοιχα με την ίδια δυτή οπτική και η αντίδραση των αντρών απέναντι στην μοίρα τους και τους καθορισμένους όρους του Σασμού. Ο κάθε ήρωας έχει την δικιά του ξεχωριστή αντίδραση που φωτίζει με τον καλύτερο τρόπο την αντάρα της ψυχής του απέναντι στον συμβιβασμό και την αποδοχή σε κάτι άλλο από αυτό που κουβαλάει το θέλω της καρδιάς του.
Μέσα από την μυθοπλασία της η συγγραφέας κάνει στάση σε μια ιστορική περίοδο που τιμά την Ελλάδα και την Ιστορία της Κρήτης. Στην αντίσταση των Κρητών απέναντι στην Γερμανική κατοχή. Οι περιγραφές μέσα απο τις ζωές των ηρώων είναι συγκλονιστικές. Το σκηνικό που στήνεται συνταρακτικό. Αποδίδει τον καλύτερο φόρο τιμής στους Κρητικούς της Αντίστασης. Η αναφορά στους Σουμπερίτες και σε όλο τον κύκλο των δοσίλογων της περιόδου εκείνης είναι ένα εξαιρετικό κομμάτι σταθμός του βιβλίου.
Εξαιρετική απόδοση των εθίμων και της ψυχολογίας των ηρώων. Ένα αντέτι που στιγματίζει καθορίζει και προεκτείνει στο εύρος του χρόνου το γινάτι, τον θυμό, το απωθημένο. Αφήνοντας σε όλες τις επόμενες γενιές την μνήμη ή την άγνοια. Την θλίψη μιας πορείας που αλλάζει διαρκώς διαδρομή για να μείνει πιστή στους όρους του σασμού ή να παρεκκλίνει για να ψάξει και να διεκδικήσει μια άλλη επιλογή. Την επιλογή στον έρωτα. Την επιλογή στην ίδια την ζωή. Οι ήρωες αφήνουν την δικιά τους παρακαταθήκη με το αίμα της καρδιάς τους. Με τον σεβασμό τους σε έναν άτυπο όρκο που περιορίζει τις ζωές τους, αλλά μένοντας πιστοί στο Αντέτι της Τιμής τους ή στο Αντέτι της επιλογής τους. Αυθεντικοί και γνήσιοι φανερώνουν τις στιγμές της έντονης μοναξιάς τους. Φωτίζουν τις στιγμές των μεγάλων αποφάσεων τους. Ζουν με το αποτέλεσμα του συμβιβασμού τους ή της επανάστασης τους. Με τα μεγάλα και δύσκολα ερωτηματικά τους. Και το αποτέλεσμα είναι γλυκόπικρο όπως γλυκόπικρη είναι η ίδια η ζωή.
«Ανάθεμά σε για καρδιά και γιάντα με παιδεύεις!».
Η συγγραφέας κάνει αναφορές σε πολλά έθιμα της Κρήτης, τονίζοντας το αυθεντικό Κρητικό τοπίο και τις αξίες των εθίμων στις ζωές των ανθρώπων αλλά και πιο εκτεταμένα του πολιτισμού. Βρήκα εξαιρετική την αναφορά της, με ένα συγκλονιστικό αποτύπωμα της γραφής της επάνω στην εξέλιξη της ιστορίας της, στο έθιμο της μπαλωθιάς. Με έναν έμμεσο τρόπο μας τονίζει την ανάγκη κατάργησης αυτού του εθίμου. Γιατί δυστυχώς υπάρχουν θετικά Έθιμα, αλλά και πολλά αρνητικά.
Με μια ιδιαίτερη ευαισθησία στον λόγο. Με μια εξαιρετική προσέγγιση στο αποτύπωμα της κάθε πράξης. Και με έναν απλό και καθάριο συναίσθημα η συγγραφέας μας αποδίδει μια ιστορία που αγγίζει, προβληματίζει και διδάσκει. Μεστό στην Πλοκή, προσεκτικά δομημένο, χωρίς να πλατειάζει σε περιττά λόγια και αχρείαστες περιγραφές. Έχοντας διαβάσει όλα τα βιβλία της συγγραφέως θεωρώ πως αυτό το τρίτο της βιβλίο αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα της Λογοτεχνικής της εξέλιξης. Περνάει τα σωστά μηνύματα. Αναλύει τα κρίσιμα συναισθήματα. Μπλοκάρει και απομονώνει τα γεγονότα στην σωστή τους διάσταση χωρίς υπερβολές. Φέρνει τους ήρωες μπροστά στην σωστή απεικόνιση των πράξεων τους με γνώμονα το μέτρο και το θετικό πρόσημο των πράξεων τους. Ακόμα και αν έχουν ακολουθήσει τον δρόμο που έφερε το λάθος αποτέλεσμα. Το Αντέτι λοιπόν αποτελεί ένα απο εκείνα τα Βιβλία που σαν αναγνώστης έχεις την απόλυτη βεβαιότητα πως μπορείς να το προτείνεις εναπιφυλακτα και στον πιο απαιτητικό αναγνώστη.
Το Βιβλίο Κυκλοφορεί απο τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΝΟΗ
Αν διαβάσατε το Βιβλίο συμπληρώστε την φόρμα της ΕΡΕΥΝΑΣ μας
Αν θέλετε να συμμετάσχετε και σε άλλες έρευνες Βιβλίων αλλά και να μαθαίνετε τα στατιστικά των ερευνών μας στείλτε μας mail στο vivlionergabooks@gmail.com
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου