Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου
Πόσες ιστορίες και πόσες αναμνήσεις μπορεί να κρύβει μια ασπρόμαυρη φωτογραφία; Ιστορίες αληθινές, ζωντανές. Που κρύβουν μια γλύκα, μια νοσταλγία. Αλλά και πολύ πίκρα και μπόλικη τραγικότητα.
Στο κοίταγμα μιας τέτοιας παλιάς ασπρόμαυρης φωτογραφίας ο Νικόλας θα θυμηθεί όλη την ζωή του. Μια ζωή γεμάτη φοβίες, αναστολές, πόλεμο και έρωτα. Έναν έρωτα που παλεύει να ολοκληρωθεί κάτω από την σκιά μιας ανομολόγητης αλήθειας που έχει τις ρίζες της στην παιδική του ηλικία.
Η Μαρία η γυναίκα του ,θα μπει στην ζωή του τυχαία και καρμικά. Αρχικά για να εξυπηρετήσει τον σκοπό του ανομολόγητου μυστικού του. Δίνοντας και στην ίδια την διέξοδο στο τέλμα που την οδηγεί ένας βιασμός. Ψάχνοντας και οι δυο ένα άλλοθι για να συνεχίσουν την ζωή τους, θα βυθιστούν στο χάος των ίδιων των σκέψεων τους. Των ενοχικών πράξεων τους και των υποσυνείδητων εφιαλτών τους. Θα παρακολουθήσουμε την ζωή αυτών των ανθρώπων και του περίγυρου τους. Μέσα σε μια επαρχιακή κοινωνία που ζει σε μια ατμόσφαιρα που την αλλάζει καθοριστικά ο πόλεμος. Μέσα σε έναν ψυχολογικό πόλεμο που επικρατεί στην ψυχή των ηρώων και τους οδηγεί σε μια ατελείωτη φυγή για την αναζήτηση είτε της εξιλέωσης είτε της αποφυγής να έρθουν αντιμέτωποι με τους μεγαλύτερους φόβους τους. Μέσα σε ένα κλίμα που ισορροπεί αρμονικά ανάμεσα στον εγωισμό και στην λύτρωση. Τον έρωτα, την αγάπη και την εμμονή.
Ένα δυνατό σημείο του βιβλίου είναι οι προκαταλήψεις που υπάρχουν για να τονίσουν τον σκοταδισμό της εποχής. Αλλά με πόσο δυνατό, παραστατικό και εκφραστικό τρόπο αυτές ανατρέπονται μέσα από τις ανατρεπτικές εξελίξεις και τις ξεκάθαρες απαντήσεις που δίνουν οι ίδιοι οι ήρωες ή ίδια η ζωή. Μια ψευδαίσθηση αληθινής ζωής που έχουν φτιάξει οι άνθρωποι για να καλύπτουν τις ατέλειες τους. Μια λάθος αντίληψη του σωστού και του λάθους. Αλήθειες βασισμένες σε λάθος μέτρο. Άραγε με ποιο τρόπο μετριέται ο ανδρισμός; Με ποιο τρόπο Μετριέται η αγάπη στην πατρίδα; Με ποιο κριτήριο γίνεται ο διαχωρισμός ανάμεσα στις ανάγκες ενός άντρα και μιας γυναίκας; Κινήσεις οπισθοδρομικές, που καθορίζουν την ψυχοσύνθεση και διαγράφουν την πορεία ενός χαρακτήρα. Με όμορφο λόγο και δυνατές εικόνες, ο συγγραφέας καταφέρνει να καταρρίψει το δήθεν και την προσποίηση και να αναδείξει την δύναμη, να τολμά ο άνθρωπος να παρουσιάζει στα ίσια τον πραγματικό του εαυτό χωρίς παραπλανητικές και ψεύτικές κινήσεις.
Ο Μάκης Πάνος κατάφερε χωρίς καμία υπερβολή, χωρίς κανένα περιττό σημείο να περιγράψει μια δυνατή ιστορία, γεμάτη διδαχή και συναίσθημα. Συναίσθημα αληθινό, και συνάμα πηγαίο. Είναι τόση η αληθοφάνεια της ιστορίας του, που νιώθεις πραγματικά ότι ακολουθείς τους ήρωες στα ανθρώπινα λάθη τους. Νιώθεις την αγωνία τους, τον πόνο τους, την συντριβή τους. Νιώθεις τα καταπιεσμένα συναισθήματα τους και τις ουσιαστικά προκαθορισμένες αποφάσεις τους. Συγκλονίζεσαι από το αναπότρεπτο και το αναπόφευκτο των πράξεων τους.
Από την απελευθέρωση της Μακεδονίας το 1912. Τους Βαλκανικούς πολέμους. Τον Πόλεμος στην Κριμαία, την Μικρασιατική καταστροφή. Την Κατοχή και τον εμφύλιο, φτάνουμε μέχρι την χούντα του 1967. Τα ιστορικά γεγονότα καταγράφονται επιγραμματικά, αλλά ωστόσο μας αποτυπώνουν ισχυρά το πως επηρέασαν τις ζωές των ηρώων. Πολλά και σημαντικά λαογραφικά στοιχεία της εποχής καταγράφονται δίνοντας χρώμα και ουσία καθώς πλαισιώνουν ουσιαστικά και χρονικά τα γεγονότα.
Ιδιαίτερη και σημαντική μνεία γίνεται στα Κουσούρια που έχουν την βάση τους σε παιδικά τραύματα. Και διαιωνίζονται επικίνδυνα από τον φόβο της αποκάλυψης τους σε μια κλειστή κοινωνία που περιμένει να χλευάσει και να κατακρίνει. Μια κοινωνία που κρύβεται πίσω από την άγνοια και την προκατάληψη. Μια κοινωνία που όμως δεν απέχει και πολύ από την σημερινή κοινωνία στο συγκεκριμένο ζήτημα. Πόσοι στις μέρες έχουν το ίδιο πρόβλημα και αρνούνται να μιλήσουν ή να ψάξουν λύση από ντροπή;
Σημαντικός ήρωας για μένα πέρα από τον Νικόλα και την Μαρία είναι ο Στράτος που παρά τον άσχημο χαρακτήρα του αποτελεί την τραγικότερη μορφή του βιβλίου. Πόσο διαφορετικά θα διαμορφώνονταν ο χαρακτήρας του αν τα γεγονότα δεν εξελίσσονταν με τον τρόπο που εξελίχθηκαν είτε με την παρέμβαση των ανθρώπων, είτε με την παρέμβαση της μοίρας; Πόσο διαφορετικός θα ήταν αν το χρώμα της επιδερμίδας του δεν καθόριζε την συμπεριφορά των άλλων απέναντι του; Πόσο αλλιώς θα ήταν γενικότερα στην ζωή μας τα πράγματα αν κοιτάζαμε μέσα στον άνθρωπο και όχι απλώς την εξωτερική του όψη;
Ένα βιβλίο που βγάζει προς τα έξω την αξία του τι είμαστε και όχι του τι φαινόμαστε. Που μας δείχνει τον δρόμο της αλήθειας που πρέπει να φανερώνεται τελικά με το οποιοδήποτε κόστος. Γιατί όταν έχουμε την αλήθεια στην ζωή μας τότε πραγματικά είμαστε ελεύθεροι.
Ρεαλιστικό, μεστό και παραστατικό περιγράφει γεγονότα μιας άλλης εποχής. Τότε που η μοίρα της γυναίκας ήταν προδιαγεγραμμένη σε μια μονόδρομη πορεία χωρίς κανένα δικαίωμα απόφασης. Τότε που ένα μόνο γεγονός μπορούσε να καθορίσει την πορεία μιας ολόκληρης ζωής. Θα συναντήσετε και άλλα πολλά. Μικρά και ενδεικτικά περιστατικά μιας εποχής όχι πολύ μακρινής που καθόρισε χαρακτήρες και όρισε βίαια την μοίρα κάποιων ανθρώπων.
Για τους λάτρεις του Κοινωνικού μυθιστορήματος που αναζητούν ένα βιβλίο γεμάτο ένταση, ανατροπές και δυνατές συναισθηματικές εξάρσεις. Πολλά συγχαρητήρια στον συγγραφέα επειδή κατάφερε για άλλη μια φορά να αναπαραστήσει μαγικά μια άλλη εποχή με άλλα ήθη και άλλες αξίες.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου