Οι ιστορίες γραμμένες από ενήλικες αλλά δοσμένες μέσα από τα μάτια και τον τρόπο σκέψεις των παιδιών πάντα με γοήτευαν. Συνήθως τέτοιες ιστορίες τις επιλέγω με κλειστά μάτια. Έτσι και αυτό το βιβλίο το επέλεξα από ένστικτο χωρίς να μπω καν στον κόπο να διαβάσω κριτικές, απόψεις ή ότι άλλο. Και πραγματικά δεν με διέψευσε ούτε το ένστικτο μου, ούτε η αντίληψη μου στο ότι οι καλύτερες ιστορίες φτιάχνονται όταν τις διηγούνται παιδιά ή οι ενήλικες γινόμαστε και πάλι παιδιά για να μπορέσουμε να τις αποδώσουμε.
Το τρένο των παιδιών είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που μας ταξιδεύει στην Νάπολη του 1946, δηλαδή λίγο μετά το τέλος του πολέμου στην μεταπολεμική Ιταλία και τις διαφοροποιήσεις της ανάμεσα στον Βορά και τον Νότο. Μέσα από την εκπληκτική αφήγηση του επτάχρονου Αμερίγκο, τον ψυχικό του κόσμο. το βλέμμα του, τις σκέψεις του. Τους φόβους του αλλά και τις κρυφές του σκέψεις ξεναγούμαστε σε μια χώρα που προσπαθεί να σταθεί και πάλι στα πόδια της, μέσα όμως από δύσκολες αποφάσεις και πολιτικούς χρωματισμούς.
Το 1946 ο Αμερίγκο μαζί με χιλιάδες άλλα παιδιά εξαναγκάζεται να αφήσει το σπίτι του και την μητέρα του και από την Νάπολη να βρεθεί στον Ιταλικό Βορά, όπου με πρωτοβουλία του Κουμμουνιστικού κόμματος αναλαμβάνονται από οικογένειες, για να ξεφύγουν από την φτώχια και την δυστυχία που είχε σκορπίσει ο πόλεμος, Να μορφωθούν, αλλά και να διεκδικήσουν μια καλύτερη ζωή. Ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τα παιδιά τον ξεριζωμό, τον αποχωρισμό με τα πρόσφατα βιώματα τους από τον πόλεμο είναι συγκλονιστικός. Όπως όμως συγκλονιστικός είναι και ο βουβός πόνος των γονιών που αποχωρίζονται τα παιδιά τους για μια καλύτερη τύχη στην προσπάθεια τους να επιβιώσουν και οι ίδιοι με τα τα άλλα παιδιά που μένουν πίσω, Εδώ μου θύμισε η ιστορία πολύ έντονα τις δικές μας παιδουπόλεις που είχε δημιουργήσει μεταπολεμικά η Φρειδερίκη.
«Από αγάπη δεν αποφάσισαν οι μανάδες σας να σας στείλουν στην Μπολόνια, στο Ρίμινι, στη Μόντενα;» «Γιατί; Όποιος σε στέλνει μακριά σε αγαπάει;» «Μερικές φορές αυτός που σε αφήνει να φύγεις σε αγαπάει περισσότερο από αυτόν που σε κρατάει κοντά του».
Από την μια ο κόσμος των παιδιών που διακατέχεται από ένα ύφος ακατέργαστου ρεαλισμού και αστείας καχυποψίας και από την άλλη η ψυχρή εξωστρέφεια των γονιών που ξεγελά, αλλά και η πνιγηρή εσωστρεφής λύπη του αποχωρισμού που είναι ανάμικτη με την φανερή εικόνα για ένα καλύτερο μέλλον των παιδιών που φεύγουν. Οι λέξεις και οι εικόνες τόσο εξαιρετικά επιλεγμένες για να αναδείξουν τα αντιφατικά συναισθήματα αυτών που μένουν και αυτών που φεύγουν. Η υπερβολή και η οδύνη της αναγκαστικής απόφασης. Της εξαναγκαστικής επιλογής. Η οδύνη και η απελπισία της άγνοιας των παιδιών που μετατρέπεται σε απόρριψη και σε εγκατάλειψη. Και στην μέση η πολιτικά ξερή αντιμετώπιση των ιθυνόντων που προσπαθούν γραφειοκρατικά να πείσουν για το καλό και τις δυο πλευρές.
Η πείνα είναι πιο δυνατή από τον φόβο. Ο πόλεμος έχει τελειώσει, αλλά τα τρένα συνεχίζουν να γεμίζουν με ανθρώπους και τώρα ειδικά μόνο με παιδιά. Μπορεί να μην τα στέλνουν στον θάνατο και στους φούρνους, αλλά στα μάτια τους η άγνοια μετατρέπεται στον ίδιο φόβο και τρόμο αυτόν που δεν γνώρισαν απόλυτα τον καιρό του πολέμου, αλλά φοβούνται πως θα το ζήσουν τώρα στον καιρό της ειρήνης, Και το καταπληκτικό σε αυτό το βιβλίο είναι πως οι πρωταγωνιστές αλλά και ο αναγνώστης βιώνει τα ίδια γεγονότα και τις ίδιες τις εξελίξεις πολύπλευρα και σφαιρικά. Αλλάζοντας ρόλους και οπτικές γωνίες. Την ίδια στιγμή για το ίδιο ακριβώς γεγονός. Γίνεται παιδί που σκέφτεται σαν παιδί. Γίνεται γονιός που προσπαθεί να αποδεχτεί το θετικό της απόφασης και να αποδιώξει το αρνητικό του αποχωρισμού. Γίνεται παιδί που προσπαθεί να σκεφτεί σαν ενήλικας και ενήλικας που προσπαθεί να σκεφτεί σαν παιδί.
Στιγμές που καθηλώνουν και αποστομώνουν σε όλο το μήκος και το πλάτος της γραφής και της περιγραφής των συναισθημάτων. Η ανταλλαγή της ύπαρξης και της οντότητας του παιδιού που αποχωρίζονται με ένα ρούχο δοσμένο και αυτό από τα χέρια της κρυφής ελπίδας και της άγνωστης προσμονής. Ένα ρούχο εκεχυρεία ανάμεσα σε μια δύσκολη απόφαση και έναν αποχωρισμό. Οι εναλλαγές των συναισθημάτων πότε οξύνονται και πότε αμβλύνονται στην θύμηση, στην κριτική, στην νέα πραγματικότητα, στην επιστροφή, στην φυγή. Στην πολιτική και στην διακωμώδηση της, αλλά και στην ανθρωπιά που δίνει ευκαιρίες για να ξεδιπλωθούν ταλέντα και δεξιότητες. Στην ανθρωπιά που κλείνει πληγές, αλλά και στα απωθημένα που τις ανοίγει ξανά και ξανά σε κάθε ευκαιρία. Σε μια πραγματικότητα που ωριμάζει απότομα χωρίς να έχει εναλλακτικές παρά μόνο έναν μονόδρομο επιβίωσης.
Οι αφελείς σκέψεις και οι ανεπιτήδευτες απαντήσεις δίνουν στην θέση τους σε ένα κλειστό κέλυφος άρνησης και κρυφής ταυτότητας. Η παιδική ανεμελιά αντικαθίσταται με την απότομη ωριμότητα που συρρικνώνει προσγειώνει και αποκαθηλώνει. Αλλά και δίνει τελικά σε όλους την μερίδα της ευθύνης αλλά και της αξίας που τους αρμόζει. Οι ισορροπίες αλλάζουν δραματικά και τα συναισθήματα καθοδηγούνται οριακά ανάμεσα στην παλιά και στην νέα ζωή με έναν τρόπο που συγκινεί, που διχάζει, που βάζει τον αναγνώστη μέσα στην ψυχή των παιδιών, αλλά και όλων αυτών που ορίζουν τις ζωές τους και το μέλλον τους. Η κατάληξη σκληρή που δικαιώνει αν και δυσανάγνωστα και από τις δυο πλευρές θέτοντας αρκετά πραγματικά διλλήματα.
Η δύναμη της αλληλεγγύης και της αξιοπρέπειας. Ο εγωισμός, το πείσμα και η χαμένη παιδική αθωότητα. Η ευαισθησία με την οποία η συγγραφέας προσεγγίζει και αγγίζει τις εύθραυστες παιδικές χορδές δημιουργούν ένα μυθιστόρημα τρυφερό και αληθινό. Σκληρό γιατί η ιστορία περνά μέσα από το φίλτρο της παιδικής ψυχής. Ο πόλεμος, οι αποφάσεις των άλλων που καθορίζουν φυγές και επιστροφές. Αλλά και η ωριμότητα που έρχεται μέσα από όλη αυτή την οδύσσεια. Για να αποδείξει πως η ευτυχία δεν υπάρχει εκεί που νομίζουμε πάντα, αλλά εκεί που θα την ψάξουμε ή εκεί που θα μας την δώσουν απλόχερα την ζεστασιά, την τρυφερότητα και την γαλήνη.
Ένα μυθιστόρημα εξαιρετικό που θα το λατρέψετε. Κυκλοφορεί από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου