Η Κριτική μου για το "Λίγες και Μια νύχτες " Ισίδωρος Ζουργός

Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου 

   Πολυπολιτισμική, συλλέκτρια πολλών και σημαντικών ιστορικών εξελίξεων η Θεσσαλονίκη. Η πόλη που επιλέγει ο Ισίδωρος Ζουργός να γίνει το επίκεντρο της ιστορίας του. Και φυσικά η πόλη μέσα από την μαγική του πένα παίρνει άλλη υπόσταση και άλλη διάσταση. Με τους μοναδικούς ελιγμούς του λόγου του η πόλη αυτή παίρνει ένα άλλο χρώμα και μια άλλη αξία. Ταυτόχρονα καταφέρνει να δημιουργήσει έναν ήρωα που δεν καλουπώνεται ούτε καν στα χέρια του ίδιου του συγγραφέα του. Του ίδιου του δημιουργού και εμπνευστή του.  Μια πολυδιάστατη προσωπικότητα ξεδιπλώνεται μέσα από μια θεσπέσια και ξεχωριστή ιστορία που θα καθηλώσει και θα αναθεωρήσει πολλές σκέψεις και πολλές εικόνες κατά την διάρκεια της εξέλιξης της.
   Βρισκόμαστε στον Απρίλιο του 1909 τότε που ο έκπτωτος Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ φτάνει στην πόλη εξόριστος, ύστερα από την καθαίρεση του από το κίνημα των Νεοτούρκων. Θα παραμείνει φιλοξενούμενος στην βίλα Αλλατίνι. Εκεί θα τον συναντήσει ο εντεκάχρονος Λευτέρης Ζεύγος. Ο Λευτέρης είναι ο γιός του κηπουρού και επισκέπτεται συχνά την βίλα για να βοηθάει τον πατέρα του.  Αθέατος, μέσα στο σκοτάδι, στα κρυφά, παρακολουθεί εκστατικά τις εξιστορήσεις του έκπτωτου σουλτάνου. Μέσα σε Λίγες και Μία Νύχτες ξετυλίγονται χίλιες και μια ενοχές της πολύκροτης ζωής του σουλτάνου. Ενώ παράλληλα γεννιέται ένας μικρός και άγουρος παιδικός έρωτας ανάμεσα στον Λευτέρη και την Μίρζα της κόρης του ντονμέ (Εξισλαμισμένος Εβραίος) Αλπερ Μπέη. Το συναίσθημα σιγά σιγά μεγαλώνει, θεριεύει και μεστώνει. Βγάζει ρίζες μέσα του. Τον καθηλώνει και τον ορίζει σε κάθε σκέψη και σε κάθε πράξη. Η κοινωνική απόσταση που χωρίζει τους δυο νέους αλλά και διάφορα περιστατικά που θα φανούν ανασταλτικά θα τους κρατήσουν σε απόσταση.
   Με την δύναμη των λέξεων και την δυναμική της περίτεχνης πλοκής παρακολουθούμε σταδιακά και μεθοδικά την εξέλιξη και την διακύμανση της σχέσης του Λευτέρη και της Μίρζα ανάμεσα σε πολλά τεχνάσματα και πολλές μεταφορές σε άλλα πλάνα της εξιστόρησης. Σε κανένα σημείο όμως δεν χάνουμε την επαφή με την ορατή ή αόρατη πάλη του ήρωα με τα συναισθήματα του. Ο Λευτέρης σπάει απο έρωτα και άπλετο εγωισμό. Ο Συγγραφέας σκιαγραφώντας τον πολύπλοκο και ιδιόρυθμο χαρακτήρα του Λευτέρη Ζεύγου διασπά κυριολεκτικά και μεταφορικά την προσωπικότητα του ήρωα σε δύο κομμάτια. Γιατί έτσι το έφεραν οι συνθήκες ή γιατί έτσι το θέλησε ο συγγραφέας.
   Ο Λευτέρης φιλόδοξος και πεισματάρης μπλέκει με τον υπόκοσμο αλλά κατορθώνει παράλληλα  να γίνει το δεξί χέρι του Αλπερέν Μπέη. Παίζει με την φωτιά. Ζει με την περιπέτεια και τον τυχοδιωκτισμό. Ο αναγνώστης παρακολουθεί με εκστασιασμό την έντονη και αναλλοίωτη αγάπη του μέσα στον χρόνο για την Μίρζα και την  δυνατή επιθυμία του να πετύχει. Το πάθος του να ανέλθει στο ίδιο οικονομικό και κοινωνικό status με την οικογένεια της αγαπημένης του, αλλά και την ανάγκη του να γίνει σπουδαίος για να ανέβει στα μάτια της.
   Η Ζωή του σπάει, χωρίζεται στα δυο. Διχάζεται ανάμεσα στον έρωτα και την αμφιβολία. Ανάμεσα στον εγωισμό και την προσωπική καταξίωση. Όταν η ιστορική συγκυρία αλλά και η ανθρώπινη επέμβαση τον αναγκάσουν να ακολουθήσει το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα στην Ουκρανία θα βιώσει μια συγκλονιστική περιπέτεια επιβίωσης που τελικά θα τον οδηγήσει στην λιποταξία. Στην μόνη ορατή και υπαρκτή δίοδο σωτηρίας.
   Μια νέα ζωή, ένα νέο όνομα σε μια άλλη πόλη. Άγνωστος μεταξύ αγνώστων ο Ευγένιος Ζιρντό θα αντικαταστήσει τον Λευτέρη Ζεύγο στέλνοντας τον στην ανυπαρξία. Χωρίς να έχει παραλλαχθεί η βάση της προσωπικότητας του η φιλοδοξία και το πείσμα. Η ανάγκη για επιτυχία θα τον οδηγήσει και ως Ευγένιο Ζιρντό αγκαλιά με τον κίνδυνο. Νέες περιπέτειες αλλά και νέες σημαντικές γνωριμίες. Νέες προκλήσεις αλλά και πολλές ριψοκίνδυνες κινήσεις. Θα μπλεχτεί με πολλές γυναίκες, αλλά δεν θα δεθεί με καμία. Ένα επαναλαμβανόμενο ταξίδι ανάμεσα στο Παρίσι, στον Πειραιά, στην Μασσαλία και την Αμβέρσα. Με τελικό προορισμό την Θεσσαλονίκη και τον επαναπατρισμό ενός άντρα που άλλαξε πολύ στο βάθος του χρόνου αλλά που διεκδικεί με το ίδιο πάθος μια τελευταία συνάντηση με όλα αυτά που άφησε πίσω φεύγοντας ξαφνικά απο την πόλη που τον γέννησε και τον έθρεψε.
   Ανάμεσα στην συγκλονιστική και καταιγιστική αφήγηση της ζωής των δυο εαυτών του ίδιου ήρωα παρακολουθούμε την μυθιστορηματική εκδοχή της ζωής του Λευτέρη Ζεύγου/ Ευγένιου Ζιρντό όπως την καταγράφει ο Ορέστης ο νεαρός βοηθός του. Μια ανατρεπτική εκδοχή που μέσα σε Λίγες και Μία νύχτες θα ανατρέψει, θα αλλάξει και θα ανακατασκευάσει τα δεδομένα μιας συναρπαστικής ζωής.

   Ο Ισίδωρος Ζουργός πλάθοντας έναν αμφιλεγόμενο και δισυπόστατο ήρωα καταφέρνει να διχάσει την σκέψη και να αναδείξει την μεγαλειώδη πάλη του ξεχωριστού ήρωα του με την μοναξιά, την φιλοδοξία, τον εγωισμό και τον δυνατό έρωτα. Ταυτόχρονα τοποθετεί τα γεγονότα σε μια χρονική περίοδο που η Θεσσαλονίκη και γενικότερα η Ελλάδα δέκτηκε πολλές και απανωτές ιστορικές αλλαγές. Σκληρές και καθοριστικές.  Ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος με την άγνωστη σε πολλούς εκστρατεία των Ελλήνων στην Ουκρανία. Ο Εθνικός Διχασμός. Η Μεγάλη Πυρκαγιά στην Θεσσαλονίκη το 1917 που άλλαξε ριζικά την εικόνα της με την μετέπειτα ανοικοδόμηση της και τον εκ νέου σχεδιασμό της πολεοδομικής της τοποθέτησης. Ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Διωγμός των Εβραίων απο τους Ναζί. Το Πογκρόμ των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης το 1955. Ο θεσμός της αντιπαροχής.
   Και όλα αυτά παρουσιάζονται δίχως να κουράζουν. Σαν σε κάθε κεφάλαιο να περνά απο μπροστά μας ένας μικρός εφημεριδοπώλης σαν τον μικρό Λευτέρη Ζεύγο και να διαλαλεί τα σημαντικά γεγονότα της ημέρας.
   Ένα ταξίδι με στάσεις καθοριστικές σε διάφορα σημεία της Ευρώπης. Απο την Θεσσαλονίκη στην Ουκρανία. Στο Παρίσι, στην Μασσαλία, στην Αμβέρσα. Εξαιρετική η σκοπιμότητα της συμμετοχής σε καθοριστικά σημεία μιας εμφατικής μορφής της κλασσικής μυθιστοριογραφίας του Γιούγκερμαν. Με σκοπό να δεθεί η ιστορία αλλά και να τονιστεί ο παραλληλισμός του κεντρικού ήρωα με τον άλλο του εαυτό. Η κόντρα του με την ίδια του την υπόσταση.
 

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ