Η Κριτική μου " Ο στοιχειοχαράκτης " Σίμος Κερασίδης

Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου

Πόσα λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τον Ελληνικό διαφωτισμό και τον Ελληνισμό της Διασποράς στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες που με την οικονομική του δύναμη βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό την Ελληνική επανάσταση; Πόσα λίγα γνωρίζουμε για τα Επαναστατικά κινήματα στην Ευρώπη, σε μια εύθραυστη πολιτικά εποχή που οι Μεγάλες δυνάμεις δοκίμαζαν την ισχύ τους στο προσκήνιο ή στο παρασκήνιο των ραγδαίων εξελίξεων; Ο Στοιχειοχαράκτης του Σίμου Κερασίδη μέσα από την γεμάτη ζωή του Πρωταγωνιστή του μας συστήνει μια εποχή σχεδόν άγνωστη στους περισσότερους από εμάς με έναν τρόπο συγκλονιστικό. Γεμάτο περιπέτεια, ίντριγκες, συνωμοσίες, εκδίκηση, μίσος, έρωτα και πάθος. Μια ιστορία γεμάτη και περιεκτική που κατορθώνει να σε τραβήξει στην μαγευτική της ουσία.

Ιωάννινα 1832 στην υποδουλωμένη ακόμα στους Τούρκους Ήπειρο. Με την φλόγα αναμμένη για λευτεριά. Την προσμονή για την πολυπόθητη απελευθέρωση. Η ιστορία ξεκινάει με την αναχώρηση του Μανουήλ Ντρέτου. Ενός μόλις εξάχρονου αγοριού που θα φύγει από την πατρίδα του και την αγκαλιά της οικογένειας του, για να σπουδάσει στο Εθνικό Κολέγιο Βουκουρεστίου. Έτσι με τρόπο έντεχνο μεταφερόμαστε από τα Ιωάννινα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Θα παρακολουθήσουμε με κομμένη ανάσα το περιπετειώδες μακρινό ταξίδι του Μανουήλ προς το Βουκουρέστι. Καραβάνια, ληστές, άγνωστες και σκοτεινές περιοχές. Κίνδυνοι που ελλοχεύουν σε κάθε βήμα τους. Δυνατές και σημαδιακές εικόνες. Μαγευτικές περιγραφές και υπέροχη αφήγηση στην πορεία του Μανουήλ προς της Ακαδημία της Ξενιτιάς. Στο Εθνικό κολέγιο Βουκουρεστίου εκεί όπου δίδαξαν οι μεγάλοι διδάσκαλοι του γένους Γεώργιος Γεννάδιος, Νεόφυτος Δούκας, Γεώργιος Κωνσταντάς. Αυτοί που διέδωσαν τον Νεοελληνικό διαφωτισμό και εκδιώχθηκαν γιατί πήραν μέρος στην απελευθέρωση της πατρίδας. Και εδώ έχουμε μια ουσιαστική και σημαντική αντιπαραβολή ανάμεσα στην γνώση και την μόρφωση και την αξία του χρήματος που έρχεται μέσα από το εμπορικό δαιμόνιο του Έλληνα. Τα φώτα της γνώσης μέσω των γραμμάτων θα ανοίξουν τον δρόμο για την λευτεριά. Το χρήμα μέσω του εμπορίου θα δώσει τον τρόπο και την δύναμη για αυτή την επίτευξη.

Μέσα στο Κολέγιο ο Μανουήλ θα λατρέψει την τέχνη της τυπογραφίας και πιο συγκεκριμένα την τέχνη της στοιχειοχαρακτικής. Μέσα απο την πορεία του θα μάθουμε άγνωστες πτυχές της τέχνης αυτής που αποτέλεσε μια από τις πιο σπουδαίες τέχνες όλων των εποχών. Επιτεύγματα, αλλά και δυσκολίες που καθόριζαν οι συνθήκες εκείνης της εποχής στην εξέλιξη της. Το πιο σπουδαίο όμως είναι πως η τέχνη αυτή της στοιχειοχαρακτικής γίνεται το όπλο στα χέρια του πρωταγωνιστή να περιπλανηθεί στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και να μας γνωρίσει Πόλεις και γεγονότα σημαντικά και καθοριστικά στην πορεία της μυθοπλασίας. Γιατί την ζωή του Μανουήλ την έχουν σημαδέψει περίεργοι θάνατοι, δολοφονίες, δολιοφθορές και επικίνδυνες συνωμοσίες. Γεγονότα που ξετυλίγονται σιγά, σιγά και μεθοδικά για να μας οδηγήσουν στην πραγματική ουσία των γεγονότων. Απο το Βουκουρέστι ο Μανουήλ θα βρεθεί στην Βουδαπέστη και απο εκεί στην Βιέννη στο τυπογραφείο του Φίρφο Αγγέλοβιτς. Μια συνάντηση και μια συνεργασία που στην ουσία θα του ορίσει ριζικά την ζωή μιας και θα ερωτευτεί μια απο τις κόρες του εργοδότη του, την πανέμορφη Ολιβέϊρα. Απο εκείνη την στιγμή και μετά αυτή η γυναίκα θα γίνει ο σκοπός της ζωής του. Γιατί αυτοί οι δυο δεν μπορούν να είναι εύκολα μαζί. Απο την μια οι δισταγμοί της Ολιβέιρας σχετικά με τις δυσκολίες του επαγγέλματος του Μανουήλ, Και από την άλλη τα σκοτεινά σχέδια και οι περίπλοκες καταστάσεις στις οποίες έχει μπλέξει ο Μανουήλ θα τους χωρίσουν και θα απομακρύνουν τον έναν απο τον άλλον. Το κάλεσμα του απο τον ίδιο τον Βασιλιά της Αυστρίας Φραγκίσκο Ιωσήφ στο παλάτι θα είναι η απαρχή μιας καταιγιστικής περιπέτειας πλεγμένης απο ανατρεπτικές εξελίξεις που θα οδηγήσουν τον ήρωα και την μυθοπλασία σε μια αναπάντεχη κατεύθυνση. Μια κατεύθυνση που αναδεικνύει την δύναμη του συγγραφέα να παρασέρνει μαεστρικά τον αναγνώστη προς την δικιά του μοναδική αλήθεια. Που είναι και η αληθινή πορεία της ζωής του πρωταγωνιστή.

Μέσα απο προσχηματικά γεγονότα. Μέσα από όμορφα συγκαλυμμένες εξελίξεις παρακολουθούμε την φρενήρη ζωή του Μανουήλ Ντρέτου από την γλυκιά πατρίδα του τα Ιωάννινα στο Βουκουρέστι, στην Βουδαπέστη, στην Βιένη, στην Βενετία, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στην Αγία Πετρούπολη. Την γνωριμία του με υπαρκτά πρόσωπα όπως του Αυστριακού Μονάρχη Φραγκίσκου Ιωσήφ και του Τσάρου Νικόλαου του Α. Μαθαίνουμε για τα Επαναστατικά Κινήματα όπως αυτό της Άνοιξης των λαών το 1848 που επηρέασε πολλές χώρες. Αλλά καταπνίγηκε από την έλλειψη συντονισμού και την αδυναμία συνεννόησης. Μαθαίνουμε τον ρόλο που έπαιξε η τυπογραφία φανερά η μυστικά στην διάδοση των μεγάλων ιδεών. Μαθαίνουμε το κλίμα αμφισβήτησης και φόβου που ήταν διάχυτο στην Ευρώπη από την επικίνδυνη ρευστότητα των πολιτικών εξελίξεων. Κατασκοπεία και μυστικές οργανώσεις. Μυστικές υπηρεσίες στο κυνήγι απόκτησης πολιτικής επιρροής των λαών. Αλλά και στην εύρεση και κατάπνιξης των επαναστατικών κινημάτων που επιβουλεύονταν την ισορροπία της πολιτικής δήθεν σταθερότητας. Χαφιέδες και αληθινά ασυμβίβαστοι πατριώτες. Διπλοί πράκτορες και αδίστακτοι δολοφόνοι. Αξίες και ιδανικά που χαράζουν ανεξίτηλα την πορεία των λαών. Οικονομικός πόλεμος και διεκδίκηση της εξουσίας με κάθε μέσο. Εσκεμμένες και ψεύτικες συμπεριφορές για καλό ή κακό σκοπό. Ήρωες που μπλέκουν σε επικίνδυνες καταστάσεις για να λυτρωθούν αναζητώντας την προσωπική τους εκδίκηση. Την αποκατάσταση της αλήθειας και την προσωπική τους Ιθάκη στην αγκαλιά ενός μεγάλου έρωτα που περιμένει καιρό για να εκπληρώσει την δύναμη του και το σκοπό του. Η δύναμη της νοσταλγίας και του διακαή πόθου για επιστροφή στην πατρίδα. Η αγωνία για την λευτεριά. Η αξία που έδωσαν είτε οικονομικά, είτε ηθικά, είτε γνωσιολογικά κάποιοι Έλληνες της Διασποράς στην Ελληνική επανάσταση. Τα σπουδαία επαγγέλματα εκτός της τυπογραφίας. Το εμπόριο, η αργυροχρυσοχοΐα που από τα Ιωάννινα και γενικότερα την Ήπειρο είχε διαδοθεί από τους δαιμόνιους Έλληνες σε όλη την Ευρώπη. Αλλά και στην αντίπερα όχθη αυτό που διώκει πάντα τον άνθρωπο ο αθέμιτος ανταγωνισμός και η ανάγκη για πρωτοκαθεδρία σε κάθε τι οικονομικό ή εμπορικό. Με λίγα λόγια αυτό το βιβλίο δεν είναι μόνο ιστορικό, δεν είναι μόνο Κοινωνιολογικό και Πολιτικό. Είναι ένα κατασκοπευτικό θρίλερ συνεχών ανατροπών και διαφορετικών συναισθηματικών διακυμάνσεων. Μια ανεπανάληπτη δραματική ιστορία αλήθειας και μυθοπλασίας που έχει στηριχτεί σε μια τεράστια εμπεριστατωμένη έρευνα που  μιλάει μέσα μας από την πιο μικρή λεπτομέρεια.

Ταξιδεύουμε με τρένα μέσα σε βαγόνια γεμάτα χλιδή κίνδυνο και φόβο. Μέσα σε πλοία, σε φουρτούνες που μας πάνε σε πόλεις που κρύβουν επικίνδυνα μυστικά. Ακολουθούμε καραβάνια που συνυπάρχουν άγνωστοι άνθρωποι μεταξύ τους, μέσα από περάσματα όπου καραδοκούν επικίνδυνοι ληστές και ανελέητες συμμορίες. Ακολουθούμε συμβουλές που ορίζουν σημαντικά και ανεξίτηλα τις ζωές των ηρώων. Νιώθουμε τους φόβους, τις αγωνίες, την νοσταλγία και τον καλά κρυμμένο πόθο τους. Πονάμε με τις απώλειες τους ή τα επιτεύγματα τους. Νιώθουμε συγκλονισμένοι μπροστά στις αμετάκλητα ανατρεπτικές αποφάσεις τους που αναποδογυρίζουν όχι μόνο την ιστορία της πλοκής αλλά και την ουσία της εξέλιξης. Γιατί η εξέλιξη και η πορεία των γεγονότων κανείς δεν μπορεί να την φανταστεί και κανείς δεν μπορεί να την προβλέψει.

Για μένα είναι ενα από τα καλύτερα ιστορικά βιβλία των τελευταίων χρόνων και ένα από τα ελάχιστα που ασχολούνται με τον Ελληνισμό της Διασποράς στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες. Ένα εξαιρετικό κείμενο που εστιάζει στα επαναστατικά κινήματα της Ευρώπης την εποχή που η Οθωμανική ηγεμονία παραπαίει και η Αυστροουγγαρία η Ρωσία η Γαλλία και η Βρετανία προσπαθούν να κερδίσουν έδαφος στην σκακιέρα διεκδίκησης της Μεγάλης δύναμης στην Ευρώπη. Εξαιρετικός λόγος, πλούσια στοιχεία και πολιτισμού και ιστορικών στιγμών. Αλλά κυρίως μια ευελιξία πλοκής που στο τέλος σε αφήνει άφωνο γιατί καλύπτει και όλα τα κενά των δολοπλοκιών αλλά και δίνει και απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα και εθνικά και σε αυτά που ορίζουν τους ήρωες. Νιώθω πραγματικά πως κράτησα στα χέρια μου ένα απο τα καλύτερα βιβλία που διάβασα τον τελευταίο καιρό. Και είναι από εκείνα τα βιβλία που εγώ προτείνω με απόλυτη συνείδηση της άποψης μου για ανάγνωση. Θεωρώ πως δεν θα υπάρξει αναγνώστης να μην το λατρέψει έχοντας κλείσει και την τελευταία σελίδα του.


Το Βιβλίο κυκλοφορεί απο τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ