Επιμέλεια Γεωργία Ρετετάκου
Ξεκινώντας το αφιέρωμα μας, στις εκδόσεις Καστανιώτη, επέλεξα ένα εμβληματικό κατά την γνωμη μου βιβλίο των εκδόσεων. Τον άρχοντα των Μυγών του Golding William. Δημοσιεύτηκε αρχικά το 1954. Δεν ξέρω τις εντυπώσεις που σχηματίστηκαν γύρω από αυτό στην αρχή της δημοσίευσης του. Αυτό όμως που μπορώ να πω με σιγουριά είναι πως είναι από εκείνα τα βιβλία που έχουν αφήσει την σφραγίδα τους στην Παγκόσμια Λογοτεχνία. Με την βαθιά συναίσθηση της Ανθρώπινης Ψυχολογίας. Και το ανεξίτηλο άγγιγμα στον σκεπτόμενου νου που δεν εφησυχάζει και λέει τα πράγματα με το όνομα τους.
Άραγε γνωρίζουμε τις Ανθρώπινες αντοχές σε μια κατάσταση ακραίας επιβίωσης; Ποιοι κανόνες μπορούν να τηρηθούν σε μια ώρα έκτακτης ανάγκης; Και πόσο ή πόσοι μπορούν να διατηρήσουν τις αρχές τους σε μια πιεστική κατάσταση;Τα παιδιά είναι αυτά που έχουν την πιο καθαρή ψυχή και τα λιγότερα βιώματα, για αυτό και οι αντιδράσεις τους σε ένα παιχνίδι επιβίωσης είναι πιο ενδιαφέρουσες και πιο ανατρεπτικές.
Ο άρχοντας των μυγών είναι ένα διστοπικό μυθιστόρημα γεμάτο αλληγορίες που ξεμπροστιάζει την ανθρώπινη αγριότητα και χλευάζει την κοινωνία των ανθρώπινων νόμων.
Ένα αεροπλάνο πέφτει. Οι μόνοι επιζώντες είναι παιδιά, που για να επιβιώσουν αναγκάζονται να κάνουν πράγματα που ποτέ δεν είχε πλησιάσει η παιδική τους αθωότητα. Χάνοντας σιγά σιγά τον εαυτό τους πλησιάζουν ολοένα και πιο κοντά στα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, όταν αυτή ορίζεται από την δύναμη της επιβίωσης, αλλά και την ορμή της επιβολής.
Ρεαλιστικό βιβλίο. Σκληρό, αλλά αληθινό. Η ανθρώπινη συμπεριφορά φτάνει στα άκρα για να μας αποδείξει πως δύσκολα μπορούμε να περιορίσουμε τον άσχημο εαυτό μας σε μια κατάσταση επικράτησης και προσωπικής αναρρίχησης. Γραμμένο μια δεκαετία μετά τον πόλεμο, μας ταρακουνάει άγρια κυρίως γιατί εστιάζει στην παιδική βία. Σήμερα άραγε αυτή η παιδική βία δεν έχει αυξηθεί επικίνδυνα πολύ;
Η λογική και οι πολιτισμένες αντιδράσεις παίζουν με την επικράτηση και τον πόλεμο των ενστίκτων. Η ηδονή και η έκσταση που νιώθουν τα παιδιά όταν βλέπουν πως μπορούν να νικήσουν την φύση, τους παγιδεύει σε μια προσωρινή αυταπάτη που τους κάνει να λοξοδρομήσουν εντελώς ηθικά και ιδεολογικά.
Υπόθεση:
Ένα αεροπλάνο πέφτει σε κάποιο απομονωμένο και ακατοίκητο νησί. Οι μόνοι επιζώντες είναι μια παρέα από σχολιαρόπαιδα, που μαζεύονται στην παραλία με την ελπίδα ότι θα έρθει βοήθεια. Σύντομα, στο φως της ημέρας, ανακαλύπτουν έναν τόπο με πανέμορφα πουλιά και βαθυγάλανα νερά· όμως τα όνειρά τους στοιχειώνονται, στο σκοτάδι της νύχτας, από την απειλητική εικόνα ενός τρομακτικού τέρατος. Αφού εκλέξουν έναν αρχηγό, τον Ραλφ, τα παιδιά θα προσπαθήσουν να οργανώσουν τη ζωή τους ώστε να καταφέρουν να επιβιώσουν. Ωστόσο οι δυσκολίες που βρίσκουν μπροστά τους, αλλά και οι μνήμες από τη ζωή που άφησαν πίσω τους, τα αναγκάζουν στην πορεία να επιστρατεύσουν πρότυπα ίδια με εκείνα των ενηλίκων και της πολιτισμένης κοινωνίας τους. Τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια. Η αθωότητα θα αφανισθεί από την επέλαση μιας αρχέγονης βίας.
Με αυτό το πρώτο μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε το 1954, ο Γουίλιαμ Γκόλντινγκ ανακατευθύνει, με ειρωνική και αλληγορική διάθεση, την αφήγηση της παραδοσιακής περιπέτειας προς μια βαθύτερη, υπαρξιακή, προαιώνια διάσταση. Ο Άρχοντας των Μυγών ανήκει στα κλασικά αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και συγκαταλέγεται στα καλύτερα βρετανικά βιβλία όλων των εποχών· παραμένει όχι μόνο το διασημότερο, αλλά και το πλέον αντιπροσωπευτικό έργο του νομπελίστα συγγραφέα. Ο Γουίλιαμ Γκόλντιγκ πίστευε ότι η πρόοδος αμβλύνει τα χαμηλά ένστικτα των ανθρώπων αλλά δεν μπορεί να τα απαλείψει. Μια συναρπαστική μυθιστορηματική παρακαταθήκη, βαθιά φιλοσοφημένη, για το μέλλον.
Ο συγγραφέας:
Ο Γουίλιαμ Γκόλντινγκ γεννήθηκε το 1911 στην Κορνουάλη. Σπούδασε Φυσικές Επιστήμες και στη συνέχεια Αγγλική Φιλολογία στην Οξφόρδη. Έγραψε συμβολικά μυθιστορήματα που αναλύουν τις διάφορες πλευρές της ανθρώπινης φύσης, όπως το Οι κληρονόμοι (1955), που αναφέρεται στη ζωή και την εξόντωση του ανθρώπου του Νεάντερνταλ, το Μάρτιν ο φαταούλας (1956), που περιγράφει τον αγώνα του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο, και το Ελεύθερη πτώση (1959), που αναφέρεται στην αναζήτηση του νοήματος της ζωής. Στο ίδιο κλίμα κινούνται και τα Ο άρχοντας των μυγών (1954), που γυρίστηκε και ταινία με εξαιρετική επιτυχία, και Το κωδωνοστάσιο (1964). Το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1983 ήταν η τελική επιβράβευση της ιδιοφυΐας του Γουίλιαμ Γκόλντινγκ και η επιβεβαίωση αυτού που έχει γίνει γενικά αποδεκτό πια, ότι από το έργο όλων των σημερινών Βρετανών μυθιστοριογράφων, το δικό του έχει τις περισσότερες πιθανότητες να διασωθεί. Πέθανε το 1993
Παραθέτω και κάποια άρθρα που έχουν γραφτεί για το Βιβλίο:
Από την κόλαση στον παράδεισο ΧΡΥΣΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Μέσα στο σκότος των ανθρώπων Διονύσης Μαρίνος
Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται σε ένα μικρό νησί του Ειρηνικού· ένα είδος παραδείσου για
τα μπαρουτοκαπνισμένα παιδιά της εμπόλεμης Βρετανίας, των οποίων τα κόκκαλα τρίζουν από
τη χρόνια υγρασία και τα μάτια καθρεφτίζουν τη μουντάδα του συννεφιασμένου καιρού. Εκεί
υπάρχουν μόνο φοίνικες, φρούτα, αγριογούρουνα κι ο ζεστός ωκεανός. Επίσης, υπάρχουν
απόκρημνοι λόφοι και κοφτερά μυαλά.
Ο «Άρχοντας των Μυγών» έχει πολλαπλές αναγνώσεις. Κατ’ αρχάς, αποτελεί τρόπον τινά μια
ειρωνική απάντηση στο ρατσισμό της όψιμης αποικιοκρατίας. Η εικόνα των ιθαγενών, ο τρόπος
ζωής τους, ακόμα και η συμπεριφορά τους, υποδεικνύονται από την ανάγκη για επιβίωση: το
απαραίτητο κρέας μπορεί να αποκτηθεί μόνο με το κυνήγι και, καθώς τα ροδαλά πρόσωπα των
λευκών δεν μπορούν να κρυφτούν στο σκοτεινό τροπικό δάσος, η βαφή του σώματος σε
περισσότερο γήινες αποχρώσεις γίνεται αδήριτη. Και ξαφνικά, οι λευκοί μοιάζουν με ιθαγενείς.
Επιπλέον, ο «Άρχοντας των Μυγών» αποτελεί μια καταγραφή του ανθρώπινου κοινωνικού
ήθους, εκείνου του ήθους δηλαδή το οποίο πολλοί επικαλούνται και λίγοι διαθέτουν. Το
κοινωνικό συμβόλαιο σύντομα καταργείται και επιβιώνει ο περισσότερο ρωμαλέος·
ατυχέστατα, συνήθως ο περισσότερο ρωμαλέος συμπίπτει με τον περισσότερο ηλίθιο.
Τελικώς, η ανθρωπότητα τρώει τα σωθικά της. (Παρομοίως απογοητευτική για την ανθρώπινη
κατάσταση είναι και η καταγραφή του Μπάρυ Άνσγουορθ στην «Ιερή Πείνα».)
Τέλος, το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί και ως μια περιπέτεια νεύρων: ποιά είναι άραγε τα όρια
της εγκράτειας και πόσο σύντομα μπορούν να λησμονηθούν πανάρχαιοι κανόνες; Δεν υπάρχει
αμφιβολία: τα όρια είναι στενά κι η λησμοσύνη εύκολη. Τόσο στενά και τόσο εύκολη που η
πορεία της αποκτήνωσης μπορεί να περιγραφεί σε ένα μόλις μυθιστόρημα. Όπου παιδιά που
μέχρι πρότινος ήταν μέλη χορωδίας και τραγουδούσαν το «Te Deum», συνθλίβουν πια κόκκαλα
και μασούν παιδικό κρέας. Ίσως, εντέλει, η κρύπτη όπου φωλιάζουν οι μύγες, αυτός ο Άρχοντας
των μυγών, είναι το κουφάρι του κοινωνικού συμβολαίου· το πτώμα των Νόμων.
Πηγή
Η φράση «άρχοντας των μυγών», χρησιμοποιείται πολλές φορές ως περιγραφή του σατανά και γενικότερα του κακού.
«Το Θεριό σκοτώστε το! Κόψτε το λαιμό του! Χύστε του το αίμα!» Η φυλή είχε στήσει το χορό. Κάπου, από την άλλη πλευρά του πέτρινου τείχους, θα υπήρχε ένας σκοτεινός κύκλος, μια φωτιά, κρέας και η παρηγοριά της ασφάλειας […] Ο Ράλφ έβαλε το κεφάλι του στα χέρια του και δέχθηκε το καινούργιο αυτό γεγονός σαν πληγή. Ο Σαμ και ο ΄Ερικ ήταν τώρα μέλη της φυλής. Φύλαγαν το Κάστρο των βράχων για να μην πλησιάσει εκείνος. Δεν υπήρχε περίπτωση να τους ελευθερώσει και να κάνει μια φυλή εκτός νόμου στην άλλη άκρη του νησιού. Ο Σαμ και ο Έρικ ήταν άγριοι, όπως κι οι υπόλοιποι». (Γουiλιαμ Γκόλντιλγκ, Ο Άρχοντας των Μυγών).
Όπως εύστοχα έχει παρατηρηθεί, τα μικρότερα έντομα προσελκύονται από την λάμψη του φωτός και καίγονται οδηγούμενα στην φλόγα, ενώ η μύγα έρχεται να καθίσει μ’ εμπιστοσύνη επάνω στο κεφάλι μιας σαύρας, παρ’ ότι προηγουμένως καταβρόχθισε εμπρός της μια όμοιά της. Παρ’ όλα αυτά δεν διανοείται κάποιος να εξηγήσει αυτές τις περιπτώσεις με άλλο τρόπο παρά σχεδόν ταυτίζοντας την ενέργεια του αιτίου με τον απλό ερεθισμό. Με άλλα λόγια δεν σκέπτεται κάποιος τουλάχιστον στα σοβαρά ότι το αποτέλεσμα αυτό επήλθε λόγου χάρη εξ αιτίας της υποτιθέμενης «ελευθερίας της αδιαφορίας», που επέδειξαν τα έντομα. Όταν, όμως, παρατηρούμε απλά ή μελετούμε τις ανθρώπινες ενέργειες, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά και σαφώς πολυσύνθετα....Πηγή
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου