Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Η Κριτική μου για το "Δυο Χειμώνες κι ούτε ένα Καλοκαίρι" Μιχάλης Κατσιμπάρδης

Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου


   Τα μεγαλύτερα εγκλήματα ενός πολέμου γίνονται πάντα λίγο πριν αυτός ολοκληρωθεί. Η εκδίκηση για την υποφαινόμενη ήττα. Ο θυμός, η κούραση και η συσσωρευμένη τρέλα δίνει το τελευταίο και πιο ισχυρό ξέσπασμα της. Το τελευταίο κομμάτι της σκληρής κατοχής που υπεβλήθη η πατρίδα μας από τις Γερμανικές δυνάμεις εμέλλετο να είναι και το πλέον ειδεχθές.  Έτσι λοιπόν λίγο πριν εγκαταλείψουν την Ελλάδα οι Γερμανοί προβαίνουν σε πολλά και αιματηρά αντίποινα. Συλλήψεις, μπλόκα, εκτελέσεις, εμπρησμοί, λεηλασίες, ομαδικά εγκλήματα, εγκλεισμοί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Καλοκαίρι του 1944 λοιπόν κάπου εκεί μας πάει η ιστορία μας, για να μας θυμίσει μερικά απο τα γεγονότα που κανένα μυαλό και καμιά σκέψη δεν πρέπει να ξεχάσει. Γιατί η διατήρηση της μνήμης δεν πρέπει να χαθεί. Γιατί όταν θυμάσαι την φρίκη είναι πολύ πιο δύσκολο να την αφήσεις να σε ξαναεπισκεφτεί.  Ο συγγραφέας μας διηγείται την αληθινή ιστορία του πατέρα του και μέσα από τις αφηγήσεις του προσπαθεί να μας παραδώσει αναλλοίωτα τα γεγονότα που χάραξαν την ζωή του.
   Ο Κωστής ο ήρωας της ιστορίας, λίγο πριν το τέλος της ζωής του, θα τολμήσει να μιλήσει για τα βιώματα του ,εκείνα που του στέρησαν το άνθος της νιότης και την αξιοπρέπεια του. Και τον γέμισαν φόβο, απελπισία και απόγνωση, Ο χρόνος της ζωής του σταμάτησε να μετράει με τα λεπτά και άρχισε να μετρά συγκεχυμένος με τα βασανιστήρια τις προκλήσεις, και κάθε είδους μαρτύριο σε μια αιχμαλωσία δίχως έλεος. Θα παρακολουθήσουμε την ζωή του απο την ημέρα της σύλληψης του, μέχρι την ημέρα της επιστροφής του στην Πατρίδα και την απότομη προσγείωση του στην Μεταπολεμική Ελλάδα και τον Εμφύλιο Σπαραγμό. Ενδιάμεσα θα πληροφορηθούμε σε κομβικά σημεία του βιβλίου για πρόσωπα, γεγονότα και στοιχεία που πλαισιώνουν το ιστορικό και χρονικό πλαίσιο της ιστορίας μας. Τα ιστορικά στοιχεία δεν είναι κουραστικά, αλλά κατατοπιστικά και δίνουν χώρο και χρόνο στον αναγνώστη να κατανοήσει το βάρος των στιγμών που βιώνει ο ήρωας και μαζί με αυτόν όλοι εκείνοι που ακολούθησαν την δικιά του μοίρα.
   Από την στιγμή της σύλληψης του απο τους Γερμανούς ακολουθούμε ένα Γολγοθά γεγονότων και περιγραφών που εντύνουν περιγραφικά την σκληρότητα τονίζοντας την. Βγάζοντας όμως ταυτόχρονα μια απίστευτη δύναμη, Αντοχές που δοκιμάζονται και σθένος που αντέχει και βγάζει προς τα έξω μια πρωτόγνωρη πνοή αντίστασης απέναντι στον θάνατο. Το ένστιχτο της αυτοσυντήρησης θεριό ανήμερο, παλεύει με τις ιδέες, τα ιδανικά και τις αξίες. Άλλοι λυγίζουν και άλλοι μένουν αλώβητοι, όρθιοι και σθεναρά αντιστεκόμενοι σε κάθε πρόκληση και σε κάθε χλεύη. Σκληρά Βασανιστήρια, εικονικές εκτελέσεις, προπηλακισμοί. Άλλους τους ανυψώνουν και άλλους τους καταποντίζουν.
   Ισχυρά συναισθήματα και δυνατά διλήμματα σε πολλά σημεία του βιβλίου τονίζουν με έμφαση την αγριότητα των στιγμών. Και την οδύνη των αποφάσεων. Πως μπορεί άραγε μια μάνα να διαλέξει ανάμεσα στα δυο παιδιά της: Ένα παιδί για γλιτωμό και ένα για όλεθρο; Καυτηριάζονται επίσης με εμφατικό τρόπο οι αλλαγές στον ρόλο του τόπου και του χρόνου στον καιρό της ειρήνης και στην ώρα του Πολέμου. Λέξεις σύμβολα και εικόνες αναπαράστασης μιας άλλης δόξας, "Ο άλλοτε Ιερός δρόμος, για πολλούς ο αρχαιότερος Αστικός δρόμος της Ευρώπης, που ένωνε την πόλη της Αθήνας με τα Ελευσίνια Ιερά, οδηγούσε πλέον στις πύλες ενός Ναζιστικού στρατοπέδου. "
   Αναλαμπές ελπίδας, εναλλάσσονται με την σκληρότητα και την απαισιοδοξία των βίαιων στιγμών. Θάρρος, πείσμα, οργή, συντριβή, παραίτηση. Συναισθήματα ακέραια και αληθινά. Εικόνες βασανιστικά έντονες. Μια ανεμπόδιστη κατάβαση στον Άδη που δεν καταλύει απλώς την ζωή, αλλά διαλύει και το κάθε ίχνος ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η αναβίωση της ζωής του Κωστή μας φέρνει μπροστά σε μια ιστορία συγκλονιστική που με μια εκπληκτική γραφή ακροβατεί ανάμεσα στην αλήθεια της ιστορίας που βασίζεται και στο πηγαίο και ανεκβίαστο συναίσθημα που εκπέμπουν οι σωστά επιλεγμένες λέξεις του. Και οι κινηματογραφικά αποτυπωμένες εικόνες του.
   Μεταγωγές σε στρατόπεδα στην Ελλάδα. Ο φόβος για την επικείμενη εκτέλεση. Ο πανικός για τα όρια της ανθρώπινης αντοχής. Πορείες στο άγνωστο, με απροσδιόριστο προορισμό κάπου στην Ευρώπη. Ενέδρες, βομβαρδισμοί, εκρήξεις. Ένας ζωντανός εφιάλτης δίχως τέλος. Πείνα, σωματική και Ψυχολογική. Κρύο, κακουχίες. Στερήσεις και συρματόπλεγμα. Ο Χρόνος χωρίς καμία ιδιαίτερη σημασία. Όλες οι υποδιαιρέσεις του μπερδεύονται μεταξύ τους. Ο μοναδικός προσμετρήσιμος χρόνος η στιγμή, η κάθε στιγμή. Μονάχα το τώρα. Στιγμιότυπα μικρά, αλλά ενδεικτικά της τραγικότητας των ομήρων. Της απόγνωσης των αιχμαλώτων. "Να είναι ακόμα αιχμάλωτοι στο στρατόπεδο, πολύ μακριά απο την Ελεύθερη πλέον Πατρίδα" 
   Άνθρωποι που για την επιβίωση τους είναι αναγκασμένοι να συγκρουστούν με τους νόμους της φύσης και να τους νικήσουν ή να νικηθούν για πάντα. Αυτοσχεδιασμός και ανακάλυψη νέων τρόπων για να αποκρούουν την νοσταλγία. Φτιάχνουν νέους μηχανισμούς Άμυνας απέναντι στις αναμνήσεις. Τις διώχνουν με λύσσα μακριά. Τυχερός αισθανόταν αυτός που γρήγορα λησμονούσε. Πατρίδα, σπίτι, αγαπημένα πρόσωπα. Αυτός που γρήγορα απαλλάσσονταν από ένα ανώφελο αίσθημα στέρησης.
   Ο συγγραφέας κατορθώνει και χωράει όλο το φάσμα του ψυχικού κόσμου των ανθρώπων και του δράματος που έζησαν. Και καταγράφει ώριμα και περιεκτικά το σύνολο των πράξεων που στιγμάτισαν ανεπανόρθωτα τους ανθρώπους εκείνης της γενιάς. Αληθινή ιστορία λουσμένη απο λόγια αληθινά, λόγια ψυχής. Ένας φόρος τιμής για εκείνους που η αιχμαλωσία δεν έφυγε ποτέ στην ουσία απο την υπόσταση τους, Ένα συγκλονιστικό Πολεμικό δράμα που όμως δεν περιγράφει τόσο σκηνές πολέμου, αλλά εστιάζει περισσότερο στο αποτέλεσμα τους. Κεντράρει περισσότερο στο πλαίσιο που προκαλεί την ανθρώπινη κτηνωδία. Και το αντίκτυπο της κάθε πράξης στην ανθρώπινη ψυχολογία.
Άψογες και γεμάτες σκηνές που περιγράφουν όλη την συναισθηματική καταπίεση και την σωματική κατάπτωση. Χαρακτηριστικά στιγμιότυπα που αποτυπώνουν το κάθε στάδιο της αιχμαλωσίας.
Ο συγγραφέας μοιράζεται την ιστορία του πατέρα του με σεβασμό και καταγράφει όχι απλά αυτά που πέρασε. Αλλά την επιρροή που είχαν τα μαρτύρια που έζησε στην ψυχοσύνθεση την δικιά του και των συντρόφων του. Γιατί μέσα απο την ιστορία ενός ανθρώπου περνάει στην ουσία το δράμα όλων αυτών που στερήθηκαν την ελευθερία και έζησαν την αιχμαλωσία στα στρατόπεδα των Ναζί.
Δίνει την δικιά του μελετημένη διάσταση σε μια ιστορία που μπορεί να έχουμε ξανακούσει ή ξαναδιαβάσει, την δίνει όμως με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Ανθρώπινες φιγούρες δίχως καμία αξία ,ανάμεσα σε στρατιώτες σε διαταγές, σε πτώματα και πυροβολισμούς παλεύουν να σώσουν αξιοπρέπεια και ζωή και να δώσουν το μήνυμα της ανθεκτικότητας της ατομικής αντοχής και να αναδείξουν το μεγαλείο της Ψυχής.
   Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που πρέπει να το διαβάσουμε όλοι για να νιώσουμε και να αισθανθούμε το αίσθημα της αληθινής Ελευθερίας και το νόημα της πραγματικής Ειρήνης των λαών.

   Εκείνη ακριβώς την ώρα της αναμονής (τίνος πράγματος αλήθεια:) σωριάστηκε στη γη λιπόθυμος, παραδομένος στην ταλαιπωρία και στην εξάντληση ένας συνομήλικος σύντροφος του. Ήταν μόλις δύο αράδες μπροστά του. Τον είχε γνωρίσει στην Τρίπολη, συνεπιβάτης του στις περισσότερες "αποστολές αυτοκτονίας ". Ένα γελαστό χωριατόπαιδο από την Καλαμάτα με χιούμορ και ζεστό χαμόγελο ακόμα και στα δύσκολα. Τρεις στρατιώτες έτρεξαν γρήγορα προς το μέρος του κραυγάζοντας. Ο ένας κρατούσε σφιχτά στο χέρι του ένα από τα σκυλιά. Του φώναζαν να σηκωθεί και τον κλωτσούσαν, Εκείνος έμενε ασάλευτος και σιωπηλός. Μόνο όταν άρχισαν να τον μαστιγώνουν με λύσσα σε όλο το κορμί -ενώ το σκυλί του  δάγκωνε με μανία το πόδι -έδωσε ζωντανά σημάδια. Έβγαλε μία ατελείωτη κραυγή πόνου ,μεγαλύτερου πόνου από αυτόν που του προκαλούσαν οι βασανιστές του και τα δόντια του λυσσασμένου σκύλο τους . Ήταν σπαρακτική κραυγή ανθρώπινης αγανάκτησης, μιας νεαρής ψυχής ,ενός παλικαριού που στα δεκαοκτώ του χρόνια δεν χαιρόταν την ζωή, δεν σκάλιζε τα χωράφια, δεν τρύγαγε το αμπέλι δεν απολάμβανε το σκίρτημα του έρωτα Δεν ανάπνεε ελεύθερο αέρα αλλά σερνόταν σα ζώο από στρατόπεδο σε στρατόπεδο ,εξευτελίζονταν ατιμάζονταν, δερνόταν, πληγωνόταν και βασανιζόταν χωρίς έλεος από όντα που λέγονταν άνθρωποι (σελ 106)

Το βιβλίο Κυκλοφορεί απο τις Εκδόσεις ΑΝΕΜΟΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Η Κριτική μου "Το κορίτσι με το σαλιγκάρι" Πηνελόπη Κουρτζή - Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου

 Μια Μοναδική εποχή. Ένα Παγκόσμιο φαινόμενο που καθόρισε ζωές, αξίες, αντιλήψεις και δημιούργησε ένα πρωτότυπο άβατο στην Ελληνική κοινωνία στα τέλη της δεκαετίας του 60 και στην δεκαετία του 70, αποτελεί το κεντρικό θέμα του τελευταίου μυθιστορήματος της Πηνελόπης Κουρτζή "Το κορίτσι με το σαλιγκάρι." Με φόντο την παραλία των Ματάλων στην Κρήτη παρακολουθούμε μια ιστορία γεμάτη ένταση, ανατροπές και κυρίως μεταστροφές. Μέσα από την προσέγγιση μιας ζωής που μοιάζει ανοίκεια, αλλά μετατρέπεται σε έναν κόσμο που αλλάζει μέσα από την επαφή με την φύση, την θάλασσα, τον πρωτόγονο τρόπο ζωής και την πραγματική επαφή με τους ανθρώπους.  Η Υπατία είναι μια γυναίκα εύθραυστη, μεγαλωμένη μέσα σε μια υπερπροστευτική οικογένεια που την εγκλώβισε μέσα σε μια ζωή χωρίς πρωτοβουλίες και χωρίς ελευθερία. Επιστρέφει από το Λονδίνο τον Μάρτιο του 1969 έχοντας στις αποσκευές της ένα πληγωμένο σαλιγκάρι. Όπως και το σαλιγκάρι με το σκασμένο καβούκι έτσι και εκείνη με σπασμένο κέλυφος βγαίνει α

Η Κριτική μου για το " Όλο το Φως που δεν μπορούμε να δούμε " Άντονυ Ντορ

Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου Με δυο παράλληλες ιστορίες αυτή της Μαρί Λορ Λεμπλάν, ενός τυφλού κοριτσιού από την Γαλλία. Και αυτή του Βέρνερ Πφέννιχ ενός ορφανού αγοριού από την Γερμανία μαθαίνουμε με έναν εξαιρετικά διαφορετικό τρόπο το φως και το σκοτάδι του πολέμου. Το φως και το σκοτάδι της Ψυχής των ανθρώπων. Η Μαρί Λορ έχει μάθει να ζεί στο σκοτάδι απο πολύ μικρή ηλικία, ζει με τον πατέρα της ο οποίος είναι κλειθροποιός στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Παρίσι. Μαθαίνει να ζει και να κινείται μέσα στην γειτονία που κατοικεί απομνημονεύοντας την διαδρομή που βασίζεται σε μια μακέτα που έχει κατασκευάσει ο πατέρας της και αποτελεί πανομοιότυπη απομίμηση και της παραμικρής λεπτομέρειας της γειτονίας. Ψηλαφώντας και απομνημονεύοντας τις λεπτομέρειες μπορεί να βαδίζει μέσα στα στενά σαν ένας φυσιολογικός άνθρωπος. Να εξερευνά, να φαντάζεται και να ονειρεύεται.  Όταν όμως οι Γερμανοί καταλαμβάνουν το Παρίσι πατέρας και κόρη αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πόλη τους και να καταφ

Η Κριτική μου για το " Αμαλία " Σπύρος Πετρουλάκης

Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου Η Αμαλία είναι το τέταρτο βιβλίο του Σπύρου Πετρουλάκη που διαβάζω. Ένα Βιβλίο εντελώς διαφορετικό απο τα προηγούμενα του. Τόσο στον ρυθμό, όσο και στην εξέλιξη του. Ένα Βιβλίο με δυνατές εικόνες που κάνουν επίθεση στο μυαλό. Με σκηνές σαν μέταλλο σκληρές. Που γεμίζουν με ένταση την καρδιά του Αναγνώστη. Αλλά και εύπλαστες που χαλαρώνουν όταν το μυαλό και η ψυχή του δεν αντέχει άλλο. Η Ιστορία εναλλάσσετε ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα. Με σωστές και ισορροπημένες τοποθετήσεις που εντείνουν την αγωνία και ανεβάζουν κατακόρυφα το μυστήριο. 35 Χρόνια πριν σε ένα ορεινό χωριό της Κορινθίας σε μια κλειστή κοινωνία η εξαφάνιση της γιαγιάς Αμαλίας προβληματίζει αλλά και αρχίζει να βάζει σε ένα περίεργο ρυθμό εξελίξεις που κανείς δεν μπορεί να καθορίσει και να υπολογίσει την πορεία τους. Μια οικογένεια που ζει μέσα σε ένα κλίμα που το τρέφει η δειλία και η βία. Ένα χάρισμα δοσμένο σαν βαριά κληρονομία. Ένας φθόνος που πηγάζει από σκοτεινά και απροσδιόριστ