Προσεγγίζοντας το Βιβλίο " Για μια χούφτα αλεύρι " Σωτήρης Μάϊπας

Γράφει η Γεωργία Ρετετάκου

Έχοντας διαβάσει πολλά βιβλία για την Γερμανική κατοχή από Έλληνες συγγραφείς, θεωρώ πως αυτό είναι από τα πιο ιδιαίτερα και τα πιο χαρακτηριστικά βιβλία της εποχής. Πριν γράψω αναλυτικά την κριτική μου και πριν προσεγγίσουμε και με τον ίδιο τον συγγραφέα κάποιες ιδιαίτερες πτυχές του βιβλίου, θα σημειώσω κάποια ιδιαίτερα σημεία που ξεχώρισα εγώ διαβάζοντας το.

Η ανάγνωση ενός βιβλίου για μένα δεν αποτελεί μόνο μέρος χαλάρωσης. Αλλά και μέρος σκέψης και έρευνας επάνω σε αυτά που διαβάζω. Διαβάζω και παράλληλα ψάχνω τα μέρη της πραγματικότητας ή τα μέρη της μυθοπλασίας. Στο βιβλίο Για μια χούφτα αλεύρι ο συγγραφέας αναμειγνύει υπέροχα τα υλικά πραγματικών γεγονότων και μυθοπλασίας και μας παρουσιάζει ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό ντοκιμαντέρ για τα χρόνια της Κατοχής στο νησί της Αίγινας.

Παρακάτω σας παραθέτω κάποια σημαντικά σημεία σταθμούς που έψαξα και αναζήτησα στην πορεία της ανάγνωσης. Και σημεία που καθόρισαν την εξέλιξη και την πλοκή του βιβλίου αυτού.

Έχει υπολογιστεί πως η Αίγινα είχε τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων κατά την διάρκεια της Κατοχής. (Η πείνα αρχίζει με την αρχή ακόμα της παρουσίας των Γερμανών στο νησί. Ο ανεφοδιασμός σε τρόφιμα σταματά από τον Πειραιά το 1941. Λέγεται πως μέσα σε τρείς μήνες πέθανε το 1/6 του πληθυσμού του νησιού.
Στην αρχή του Βιβλίου βλέπουμε την καταστροφή των οχυρών Του Τούρλου. (Περιοχή της Αίγινας), Εμφανής η πρόθεση του συγγραφέα να θυμίσει την διαταγή του ΓΕΝ για καταστροφή των οχυρών σε όλη την Ελλάδα. Το ίδιο και στην Αίγινα. Οι Γερμανοί γίνονται έξαλλοι από τις αντιστασιακές πράξεις των Ελλήνων από την αρχή της άφιξης τους.
Για μια χούφτα αλεύρι. Ο τίτλος συμβολικός συμβολίζει την ζωή και τη στέρηση της διαμέσου του Πολέμου και της Πείνας.
Το αντιτορπιλικό Ύδρα βυθίζεται στα νερά της Αίγινας. Απρίλιος του 1941 και τα Γερμανικά Στούκας εντοπίζουν το Ελληνικό Αντιτορπιλικό. και το βομβαρδίζουν. Σε μόλις λίγα λεπτά αυτό βυθίζεται.
Συγκλονιστική αναφορά στην καύση των βιβλίων και στην ευρύτερη καύση των ιδεών μέσα από την συρρίκνωση του υλικού αλλά και του πνεύματος ανθρώπων σαν τον Γιόζεφ. Συγκλονιστική όμως και η ανθεκτική κράση μιας συνολικής αλήθειας που δεν λυγίζει αλλά παίρνει ζωή μέσα από τις στάχτες. Εξαιρετικός ο διαχωρισμός και με τα κρυμμένα βιβλία αυτά που διασώθηκαν από την καύση και έδωσαν την ελπίδα για ένα μέλλον αναστημένο από το ζοφερό παρελθόν.
Ευρηματική η προσωποποίηση του νεκροθάφτη με τον Έλληνα δωσίλογο, αλλά και τον αρρωστημένο δολοφόνο που δρα και εν καιρώ ειρήνης.
Πατριώτες και Προδότες ήταν όλοι εκεί. Το επόμενο πρωί στην κηδεία του πρώτου ήρωα της Κατοχικής Αίγινας. (Πολλές αντίστοιχες καυστικές αναφορές ανάμεσα σε αυτούς που θυσιάστηκαν και σε αυτούς που ξεπουλήθηκαν τον καιρό του πολέμου.)
Έννοιες και αξίες παίρνουν την δικιά τους θέση μέσα στις σελίδες του Βιβλίου. " Η δικιά σου Πατρίδα δεν είναι η Γερμανία. Η δικιά σου πατρίδα είναι ο Ναζισμός."
Εξαιρετικός ο διαχωρισμός ανάμεσα στους Έλληνες δωσίλογους και τους εκμεταλλευτές της κάθε συγκυρίας, όχι μόνο τότε, αλλά πάντοτε. " Δεν είχαμε μόνο τους Έλληνες προδότες των Ελλήνων. Είχαμε και τους Έλληνες προδότες των ανθρώπων." Θύματα επιβίωσης αλλά και εγωιστικής απληστίας.
Αναφορά στον Γερμανό Ποιητή Έριχ Κέστνερ. Έναν ποιητή ο οποίος έγραψε πολλά βιβλία για παιδιά. Και βιβλία του έγιναν παρανάλωμα του πυρός στις 10 Μαϊου 1933 στο Ολοκαύτωμα των Βιβλίων απο το Ναζιστικό καθεστώς. Και μάλιστα ήταν και αυτόπτης μάρτυρας της καύσης στην πλατεία της όπερας εκείνο το βράδυ.

Δείτε το Video που έφτιαξα για το Βιβλίο κεντράροντας και εδώ σε σημαντικά σημεία του. (Να σημειώσω πως με την πληθώρα των βιβλίων είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαβάσω όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν αλλά και να γράψω Κριτικές εντελώς άμεσα για αυτά. Επιλέγω λοιπόν να κεντράρω αρχικά σε κάποια σημεία που προσδιόρισα με μια πρώτη ή πιο αναλυτική ανάγνωση. Θα ακολουθήσει συνέντευξη με τον συγγραφέα εστιασμένη στο βιβλίο και φυσικά η αναλυτική κριτική μου)